حفظ برجام برای اروپا در سایه خروج آمریکا از آن و از سر گیری تحریم‌های علیه ایران تبدیل به یک چالش بزرگ شده است. خوش‌بینی ناظر به ایجاد یک ابزار ویژه مالی برای ممکن ساختن ادامه بازرگانی خارجی با ایران رنگ می‌بازد.
انتقاد مایک پومپئو از تلاش‌های اروپا برای ایجاد امکان تجارت با ایران
امکان بازرگانی خارجی با ایران بدون فراهم کردن شرایط تراکنش‌های مالی ممکن نیست. تحریم‌های آمریکا و تهدید شرکت‌ها و کشورهایی که با ایران همکاری اقتصادی دارند، به زمینه‌های تجارت با ایران آسیب رسانده است.
کشورهای عضو اتحادیه اروپا برای متقاعد ساختن ایران به ادامه پایبندی خود به توافق هسته‌ای، از یک ابزار مالی جدید سخن گفته‌اند؛ امکانی که منطقا می‌بایست تراکنش‌های مالی با ایران را ممکن ساخته و در عین حال شرکت‌های اروپایی را از گزند مجازات‌های پیش‌بینی شده از سوی آمریکا در امان نگهدارد.
به کانال دویچه وله فارسی در تلگرام بپیوندید
وزیران امور خارجه کشورهای عضو اتحادیه اروپا قرار است روز دوشنبه ۱۹ آذر (۱۰ دسامبر) در نشست خود در بروکسل از جمله درباره یافتن راه‌حلی برای تضمین تجارت با ایران چاره‌جویی کنند.
خبرگزاری فرانسه در گزارشی که در همین باره منتشر کرده به تلاش‌های اروپا برای تخفیف دامنه فشارهای اقتصادی و مالی برخاسته از تحریم‌ها برای ایران پرداخته است. این در حالی است که اخبار و گزارش‌هایی که از سوی رسانه‌ها ظرف هفته‌های گذشته منتشر شده است، تصویری متفاوت از این تلاش‌ها و برآیند احتمالی آن ارائه می‌دهند.
اروپا و تجارت با ایران
یکی از رسانه‌هایی که به موضوع دشواری‌های اتحادیه اروپا در فراهم آوردن شرایط برای بازرگانی با ایران پرداخته، روزنامه اقتصادی آلمانی‌زبان “هندلزبلات” است.
این روزنامه در مقاله‌ای که درباره کم و کیف تلاش‌های صورت گرفته برای نجات برجام از سوی کشورهای اروپایی منتشر کرده است، حتی از احتمال پایان تجارت اروپا با ایران سخن گفته است.
نویسنده این گزارش به سخنان هایکو ماس، وزیر امور خارجه آلمان، درباره بازنگری در مناسبات بین کشورهای اروپایی و ایالات متحده آمریکا اشاره کرده و معتقد است که تصور هایکو ماس با واقعیت‌ها سازگار نبوده است.
به باور گزارشگر “هندلزبلات” استراتژی مطرح شده از سوی وزیر امور خارجه آلمان برای ایجاد وزنه‌ای در برابر وزنه سیاسی و اقتصادی آمریکا از سوی اروپا، موفق نبوده است.
نویسنده یکی از عرصه‌های اصلی شکست این استراتژی را در یافتن راه حلی برای مقابله با تحریم‌های ایران از سوی آمریکا می‌داند.
آمریکا از سیاست اعمال “فشار حداکثری” بر حکومت ایران پیروی می‌کند و اقدامات دولت ترامپ ظرف ماه‌های گذشته آشکارا نشان داده است که آمریکا در اجرای این سیاست مصمم است.
ابزار ویژه مالی
اروپا برای ایجاد ابزار ویژه مالی با هدف تضمین تجارت با ایران با چند مشکل بزرگ روبه‌رو است. این مشکلات چند عرصه را شامل می‌شوند.
مشکل اصلی یافتن مکانی برای ایجاد دفتری در اروپا است. دفتری که بتواند معاملات بازرگانی با ایران را ممکن ساخته و زمینه‌های تراکنش‌های مالی با این کشور را فراهم آورد.
محمدجواد ظریف و فدریکا موگرینی، هماهنگ کننده سیاست خارجی اتحادیه اروپا
محمدجواد ظریف و فدریکا موگرینی، هماهنگ کننده سیاست خارجی اتحادیه اروپا
هیچ یک از کشورهای بزرگ عضو اتحادیه اروپا حاضر به ایجاد چنین دفتری در خاک خود نیستند. از این‌رو از کشورهای کوچک‌تر همچون لوکزامبورگ و حتی اتریش سخن می‌رود. اکنون به نظر می‌رسد که این کشورها نیز تمایلی برای احداث چنین دفتری در خاک خود ندارند.
روزنامه “هندلزبلات” به سخنان وس میچل، رئيس دفتر اروپای وزارت امور خارجه آمریکا، درباره تلاش‌های اتحادیه اروپا در قبال ایران اشاره کرده است. او گفته است: «انتظار ما این است که همه کسانی که از کمک‌های ما بهره می‌برند، از دشمنان ما پشتیبانی نکنند.»
مشکل اروپا برای راه‌اندازی چنین دفتری تنها به محل استقرار آن محدود نمی‌شود. یافتن نیرو برای اشتغال در این دفتر نیز عملا کار ساده‌ای نیست. این نگرانی وجود دارد که کار در چنین دفتری امکان فعالیت و همکاری با آمریکا را از این افراد سلب کند. افزون بر آن، این احتمال وجود دارد که شاغلین چنین دفتری مشمول مجازات‌هایی شوند که از سوی آمریکا برای همکاری با ایران پیش‌بینی شده است؛ از آن جمله است مجازات منع سفر به آمریکا.
روزنامه “هندلزبلات” به نقل از دیپلمات‌های فرانسه نوشته است که با عزیمت از دشواری‌های ناشی از ایجاد این ابزار ویژه مالی به نظر می‌رسد که این ابزار بسیار محدودتر از آنچه تصور می‌شد، ایجاد شود و از چنین ابزاری به هر روی نمی‌شود “انتظار معجزه” داشت.
از سرگیری فعالیت با بانک کونلون چین
در شرایطی که یافتن کانالی برای انجام معاملات بازرگانی با اروپا تبدیل به یک چالش بزرگ شده است، رئیس اتاق مشترک بازرگانی ایران و چین خبر از آغاز فعالیت مجدد بانک کونلون داد.
مجیدرضا حریری در گفت‌وگوی خود با خبرنگار ایسنا اعلام کرده است که بر اساس توافق، روز جمعه ۱۶ آذر همکاری ایران با این بانک مجددا آغاز شده است.
باید یادآور شد که بانک کونلون چین در سایه تحریم‌های پیش‌بینی شده از سوی آمریکا به همکاری خود با ایران در ماه اکتبر خاتمه داده بود. اکنون در سایه معافیت موقت چین از مجازات‌های مربوط به واردات نفت از ایران، فعالیت این بانک مجددا آغاز می‌شود.
Iran Fabrik in Qazvin
در صورت اجرای این سیاست، بانک کونلون تنها بانک چینی است که با ایران همکاری خواهد داشت. نایب رئیس اتاق مشترک بازرگانی ایران و چین درباره دشواری‌های موجود در تراکنش‌های مالی از جمله چنین گفته است:
«ایجاد روابط [سامانه بانکی ایران با بانک کونلون] بدین مفهوم نیست که روابط بانکی ایران با چین عادی است؛ از آن جایی‌که با یک بانک در چین کار می‌کنیم و آن یک بانک هم تنها با ایران کار می‌کند، بنابراین ایرانی‌های ساکن چین (دانشجو، کارمند یا کسانی که دارای کسب و کار در این کشورند) کماکان همچون ایرانیان سایر نقاط دنیا با پاسپورت ایرانی به بانک‌ها مراجعه می‌کنند و دچار درگیری هستند.»
مجیدرضا حریری در عین حال بار دیگر نپیوستن ایران به کنوانسیون‌های بانکی بین‌المللی و نبود شفافیت در سیستم بانکی ایران را از دیگر مسائلی می‌داند که بر دامنه مشکلات مالی ایران در سطح جهانی می‌افزایند.
