یک پرستار ایرانی بر بالین بیمار ــ عکس: آرشیو
بحران کرونا معضل کمبود امکانان و کادر درمانی به‌ویژه برای پرستاران را برجسته‌تر کرده است. اما بیمارستان‌های خصوصی که بیماران مبتلا به کرونا را پذیرش نمی‌کنند در حال اخراج گسترده پرستاران باسابقه هستند. در فروردین ماه و در میانه‌ی بحران کرونا صدها پرستار بیمارستان‌های خصوصی بیکار شده‌اند. تنها در یک بیمارستان خصوصی مشهد حدود ۳۰ پرستار شغل خود را از دست داده‌اند. بهانه اخراج، «پایان قرارداد»، «خالی شدن بیمارستان‌ها از بیماران» و «ضدعفونی کردن محیط» اعلام شده است.
یک پرستار ایرانی بر بالین بیمار ــ عکس: آرشیو
مسئولان یک بیمارستان خصوصی مشهد روز هفتم فروردین به یک پرستار با ۲۰ سال سابقه کار که چهار سال آخر به صورت قراردادی در بخش آی‌سی‌یو همین بیمارستان شاغل بوده، اطلاع داده‌اند که «فعلا مرخص است تا وقتی دوباره خبرش کنند». حدود ۳۰ پرستار دیگر این بیمارستان همزمان پیام مشابهی دریافت کرده‌اند.
این پرستار بیکار شده روز سه‌شنبه ۲۶ فرودین به خبرگزاری کار ایران (ایلنا) گفت قرارداد پرستاران در بیمارستان‌های خصوصی دو، سه ماهه است و پرستاران نمی‌دانند بعد از سه ماه تمدید می‌شود یا نه. او به وزارت کار انتقاد می‌کند که اجازه بستن چنین قراردادهایی را به بیمارستان‌ها می‌دهد و از پرستاران حمایت نمی‌کند: «الان هم برویم شکایتی کنیم، می‌گویند خودتان قرارداد امضا کرده‌اید.»
همزمان محمد میرزابیگی، رئیس کل سازمان نظام پرستاری در نامه‌ای به وزیر بهداشت از اخراج گسترده پرستاران در بیمارستان‌های خصوصی خبر داد که بدون درآمد به حال خود رها می‌شوند و قادر به تامین معیشت خود نیستند.
مشکلات صنفی پرستاران پر‌شمار است: از تبعیض در نظام پرداخت حقوق میان پرستاران با انواع مختلف قرارداد کار، تا شکاف عمیق میان حقوق پرستاران و پزشکان، حقوق‌های پرداخت‌نشده، در اختیار نداشتن امکانات بهداشتی و ساعات کار طولانی.
گرچه اکنون بیمارستان‌های خصوصی فرصتی برای خلاص شدن از پرستاران با سابقه و به کار گرفتن پرستاران دیگر با هزینه کمتر یافته اند، وضع در بیمارستان‌های دولتی چندان متفاوت نیست.
پرستاران از جان خود مایه می‌گذارند، در حالی که بسیاری از آنها امنیت شغلی ندارند و حداقل دستمزد بگیرند.
با خصوصی‌سازی بخش بهداشت و درمان به تدریج از تعداد پرستاران استخدامی کم شد. شرکتی به نام «آوای سلامت» زیر مجموعه وزارت بهداشت تشکیل و پرستاران استخدامی را به مرور با پرستاران شرکتی جایگزین کرد. هم‌اکنون حدود ۲۰ هزار تن از پرستاران (معادل ۲۰ درصد کل پرستاران) شرکتی هستند و با قرادادهای ۸۹ روزه یا یک ساله کار می‌کنند. آنان حداقل دستمزد را می‌گیرند و امنیت شغلی ندارند.
چه کسی پاسخگوست؟
حمیدرضا عزیزی، دبیر شورای‌عالی نظام پرستاری کشور می‌گوید راه حل طرح مشکل اخراج پرستاران بیمارستان‌های خصوصی دخالت وزارت بهداشت و وزارت کار است.
وزارت بهداشت اما پیش‌تر پاسخ این مساله را داده و آب پاکی را روی دست پرستاران ریخته است. پاسخ اداره کار نیز به یک پرستار اخراج شده این است: قرارداد را خودتان امضاء کرده‌اید.
قاسم جان‌بابایی، معاون درمان وزیر بهداشت می‌گوید از مساله باخبر است اما «هنوز گزارش مستند رسمی» برای او ارسال نشده است.
پاسخ او به پرسش ایلنا درباره امکان جذب پرستاران بیکار شده در بیمارستان‌های دولتی، منفی و در عین حال تاکیدی بر این واقعیت است که بیمارستان‌های دولتی نیز رفتار متفاوتی با پرستاران ندارند. آن جا هم بحث قراردادهای ۸۹ روزه است و نگرانی وزارت بهداشت این است که مبادا پرستارانی که در دوره بحران کرونا به کار گرفته می‌شوند، بعد از اتمام قرارداد به لحاظ قانونی مطالبه‌ای داشته باشند.
معاون وزیر بهداشت می‌گوید:
«استخدام این افراد در بخش دولتی براساس آیین‌نامه استخدامی است، ما مصوبه‌ای در دانشگاه‌های علوم پزشکی داریم که در شرایط بحران کرونا با پرستاران قراردادهای ۸۹ روزه می‌بندند تا بعدا برایمان بار قانونی نداشته باشند.»
ایرج حریرچی، معاون دیگر وزارت بهداشت هم یک روز قبل با این پاسخ، از این وزارتخانه سلب مسئولیت کرده بود:
«بخش خصوصی در تمام دنیا تابع ملاحظات اقتصادی خاص خودش است. همچنین در کل دنیا، بخشهای خصوصی زیادی نیروهای خود تعدیل کردند که متولی آن وزارت رفاه است و قانون کار در این رابطه حاکم است. ما در این رابطه کارویژه‌ای نداریم. تنها می‌توانیم به بیمارستان‌های خصوصی توصیه کنیم در دوره مشکلات با همدیگر مدارا کنید.»
محمد شریفی مقدم دبیرکل خانه پرستار که به سیاست وزارت بهداشت در قبال پرستاران به شدت انتقاد دارد، می‌گوید در بیمارستان‌های دولتی نیز عدم تمدید قرارداد پرستاران شرکتی و بیکار سازی‌ها امری معمولی است. او یک ماه پیش درباره ریزش پرستاران شاغل به وزارت بهداشت هشدار داده و در واکنش به تصمیم این وزارتخانه به جبران کمبود پرستار با استخدام پرستاران با قراردادهای ۸۹ روزه گفته بود:
«اگر وزارت بهداشت واقعا حسن نیت داشت آنها را ۸۹ روزه به کار نمی‌گرفت. یعنی تا پایان بیماری کرونا و بعد از آن دیگر پرستاران را کاری ندارند. اگر واقعا حسن نیت داشتند قرارداد شرکتی با پرستاران را لااقل یکساله می‌بستند نه ۸۹ روزه، چرا که با این شرایط بیمه هم به این دسته از پرستاران تعلق نمی‌گیرد و اگر پرستار فوت کند هیچگونه مزایایی به وراث وی تعلق نمی‌گیرد.»
حمیدرضا عزیزی، دبیر شورای‌عالی نظام پرستاری کشور می‌گوید مشکل پرستاران در جلسه با سازمان برنامه و بودجه مطرح شده شده او پیش‌بینی می‌کند «اتاق عمل‌ها و بخشهای درآمدزا بیمارستان‌های خصوصی از کار افتاده‌اند و به نظر می‌رسد پس از کرونا حداقل تا چند ماه هم مردم اعتماد لازم را برای مراجعه به بیمارستان‌ها و شروع درمان نداشته باشند، از آن طرف هم برای همکاران‌مان مشکلات معیشتی ایجاد شده است و بیمارستان‌ها نمی‌توانند به آنها کارانه بدهند»
این در حالی است که امید به تمدید قرارداد و بازگشت به کار سبب شده پرستاران بیکار شده لب فروبندند و منتظر بمانند. پرستار تعلیق شده بیمارستان خصوصی مشهد می‌گوید:
«ما شرایط سختی را می‌گذرانیم و بسیاری از پرستاران امیدوارند که دوره بیکاری موقت باشد و آنها دوباره به سرکارشان برگردند. به همین دلیل خیلی تمایلی به اعتراض ندارند، چون نگران از دست‌دادن شغل‌شان هستند.»
