سازمان غیرانتفاعی و حقوق بشری «آرتیکل ۱۹» مستقر در لندن در گزارش مفصلی در مهر ۹۹ به قطع اینترنت در ایران تحت حاکمیت آخوندها پرداخته و این موضوع را از جنبه‌های مختلف مورد بررسی قرار داده است.
گزارش: در پی تصمیم رژیم برای افزایش قیمت سوخت در آبان ۹۸ ایران دستخوش اعتراضات و قیام سراسری شد. پاسخ رژیم به قیام عمومی، کشتار، سرکوب و قطع دسترسی میلیونها ایرانی از اینترنت بود.
قطع اینترنت ایران در آبان از نظر مدت و گستره بی‌سابقه بود. با قطع اینترنت، رژیم دسترسی مردم به اطلاعات حیاتی و تماس آزادانه با یکدیگر را در مقیاس وسیع مختل کرد. همزمان معترضین در خیابان هدف خشونت سازمانیافته قرار گرفتند. با قطع اینترنت، حاکمیت همچنین امکان افشای خشونت سازمانیافته را از مردم ایران سلب کرد.
امکان اعمال قطعی سراسری اینترنت ثمره سیاستگذاری وسیع، توسعه فنآوری‌های مرتبط و تمرکز‌گرایی قدرت است. مجموعه این عوامل در ساختار حکومتی ایران و سیاست آن به ویژه در زمنیه فضای مجازی و اینترنت نهادینه شده است.
در گزارش «آرتیکل ۱۹» تحت عنوان بستن اینترنت ۲۰۲۰ آمده است: بستن و تعطیلی اینترنت نقض فاحش استانداردهای حقوق بین الملل محسوب میشود. با قطع اینترنت، مردم از به اشتراک گذاشتن اطلاعات حیاتی بطور سریع و ساده محروم میشوند. این کار روزنامه‌نگاران را از مشاهده وقایع و گزارش خشونت و برهم زدن تظاهرات‌ها محروم میکند.
رژیم ایران در جریان اعتراضات سراسری آبان ۱۳۹۸ دسترسی به اینترنت را به روی بیش از ۸۰ میلیون ایرانی قطع کرد. در طول قطعی اینترنت، مقامات رژیم به مردم حمله کردند و بنا به گزارشها ۱۵۰۰ نفر را به قتل رساندند. از جریان قیام ۹۸ تاکنون، رژیم با هر بار اوج گرفتن قیام، اقدام به قطع اینترنت کرده است.
سازمان آرتیکل ۱۹ در آخرین گزارش خود فاش ساخت که چه زیرساخت‌های پیچیده و ابهاماتی در فرآیندهای تصمیم گیری، رژیم ایران را قادر کرده‌است در هر زمان به‌صورت اختیاری اینترنت را قطع کند.
گزارش «آرتیکل ۱۹» زیرعنوان «در وقایع آبان ۱۳۹۸ چه اتفاق افتاد؟» می افزاید
(شنبه ۲۵ آبان): اولین گزارشها درباره قطعی اینترنت در ساعات اولیه ۲۵ آبان ۱۳۹۸، روز دوم اعتراضات، منتشر شد. گزارش سازمان عفو بین الملل شدت خشونت عوامل حکومتی در روز دوم اعتراضات به اوج رسید و این روز را به خونبارترین روز قیام تبدیل کرد.
شرکت‌های نیمه دولتی ارتباطات سیار ایران همراه اول و ایرانسل (بزرگترین اپراتورهای تلفن همراه در کشور) در اقدامی بی‌سابقه اینترنت همراه کاربران را از روز ۲۵ آبان قطع کردند. همان روز و اندکی پیش از قطع اینترنت، گزارشها نشان دهنده اوج گرفتن اعتراضات در تهران بود.
در مقابل این‌کار، کاربران شروع به سازماندهی نقاط تجمع برای اعتراضات خیابانی در بسترهای رسانه‌های اجتماعی مانند واتساپ، تلگرام و توییتر کردند. اولین تصویر، کاربری را نشان میدهد که مکان خود را به اشتراک گذاشته و برای اعتراض نوشته است: «لعنت به رژیم»
گزارش بستن اینترنت ۲۰۲۰ در ادامه می افزاید:
گوگل مپ (تصویر زیر) مقیاس تظاهرات را نشان میدهد: یکی از راهکارهای مورد استفاده تظاهرکنندگان اعتراض با پارک خودرو در خیابان بود. تصاویرو نقشه نشان دهنده راهبندان‌هایی است که بیشتر در اثر این نوع اعتراضات به وجود آمده بود. این شیوه اعتراض تقریباً به همه‌ی بزرگراه‌ها و خیابان‌های اصلی کشیده شد و باعث مسدود شدن جریان ترافیک شد.
(یکشنبه ۲۶ آبان):
قطع اینترنت بیشتر ارائه دهندگان خدمات اینترنتی ایران را شامل شد، به گونه‌ای که پیش از ۲۶آبان حدود ساعت ۲ بعد از ظهر عمده راه‌های ارتباطی آنلاین قطع شده بود. تصویر زیر، برگرفته از داده‌های اوراکل اینترنت اینتلیجنس، نشان دهنده تأثیر قطع اینترنت بر شبکه و دسترسی کاربران است.
(دوشنبه ۲۷ آبان ۱۳۹۸ تا سه‌شنبه ۵ آذر ۱۳۹۸)
اینترنت به مدت شش روز پس از آغاز خاموشی در کل کشور و در برخی مناطقی که نارامی در آنها ادامه داشت تا ۱۰ روز قطع باقی ماند.
با وجود این که رژیم تلاش کرد در ازای قطع اینترنت، شبکه بومی و تحت کنترل خودش را باز نگهدارد، با چالشهای گوناگونی برای برقرار نگه داشتن دسترسی به این خدمات رو به رو شدند. به عنوان مثال، به دلیل اینکه ایران دارای یک موتور جستجوی بومی با کیفیت نیست، بیشتر کاربران راهی برای یافتن سایت‌ها و خدمات میزبانی شده در شبکه ملی اطلاعات نداشتند. در اقدامی شتابزده، ارائه دهندگان خدمات اینترنت یک وبسایت راهنما از تمام خدمات بومی راه‌اندازی کردند و سپس آدرس این راهنما را از طریق پیامک برای برخی کاربران تلفن همراه فرستادند.
(چهارشنبه ۲۹ آبان ۹۸)
در ۲۹ آبان یا حول و حوش آن تاریخ، ارائه دهندگان خدمات اینترنت دستورالعملی از سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی ایران دریافت کردند که در آن دستور صادر شده بود تا اتصال به اینترنت بینالمللی را به صورت مرحله بندی شده مجدداً برقرار کنند.
یک منبع آگاه که برای یکی از ارائه‌دهندگان خدمات اینترنتی در ایران کار میکند [که مایل است ناشناس بماند] متن دستورالعمل سازمان تنظیم که به صورت پیامک ارسال شده و مبنی بر اتصال مجدد کشور است را در اختیارآرتیکل۱۹ قرار داده است (تصویر زیر). با اینکه این اطلاعات در دسترس عموم نیست، منبع آرتیکل ۱۹ اعلام کرده است که سایر ارائه دهندگان خدمات اینترنتی نیز همین دستورالعملها را دریافت کرده‌اند.
نیاز اقتصادی، مبنای اولویت دادن سازمانها و نهادها برای اتصال مجدد به اینترنت بین المللی شد. دستورالعمل سازمان تنظیم، سازمانهای دارای اولویت اقتصادی را به این صورت معرفی کرده: «شرکتها، دفاتر خدماتی، کسب و کارها، دانشگاهها، سازمانهای تحقیقاتی، سازمانهای مذهبی، دفاتر دولتی، نیروهای پلیس، آژانس های خبری، استارتاپ‌ها، روزنامه‌ها و وبسایتهای ضروری.
(چهارشنبه ۶ آذر)
تا ۶ آذر، تمام ارائه دهندگان خدمات اینترنت به کار افتاده و آنلاین شده بودند و کاربران ایرانی را مجددا به خدمات اینترنتی بینالمللی وصل کردند.
سازمان غیرانتفاعی «آرتیکل ۱۹» سپس به نحوه قطع اینترنت به روی ۸۰ میلیون ایرانی توسط رژیم پرداخته و می‌نویسد: برخلاف تصور عمومی، یک ”قطعی” مرکزی از اینترنت جهانی اتفاق نیفتاده است. بلکه مقیاس و طول مدت قطعی اینترنت ایران در آبان ماه ۹۸ نتیجه این بود که رژیم به ارایه‌دهندگان خدمات اینترنتی (ISP) دستور مستقیم داد که ارتباط کاربران خود را از ترافیک بین المللی قطع کنند.
