واشینگتن پست مرجان، هنرمند ایرانی به سمبل شورش تبدیل شد
مرجان، خواننده و هنرپیشه محبوب در ایران قبل از انقلاب بود.
او در دهه ۶۰ توسط رژیم ایران زندانی شد. پس از آن وی صدای خودش را وقف آرمان آزادی های سیاسی در میهنش کرد. او در ۱۷ خرداد در بیمارستانی در لس آنجلس درگذشت.
شورای ملی مقاومت ایران در بیانیه ای گفت علت فوت وی مشکلات پس از عمل جراحی بود.
مرجان که اسم روی آکرانٍ شهلا صفا ضمیر است در ۳۰ فیلم به زبان فارسی در دهه ۱۹۶۰ و ۱۹۷۰ بازیگری کرد و یکی از معروف ترین سلیبرتی های ایران قبل از سرنگونی رهبر تحت الحمایه غرب ایران، یا شاه، در سال ۱۹۷۹ بود. او همچنین آهنگ های بسیار پرشنونده ای خواند که اغلب با احساس نوستالژی که مورد علاقه جوانان ایرانی بود، همراه بود.
وقتی حاکمان اسلامگرای جدید، یا آخوندها، قدرت را به دست گرفتند، ساختن فیلم موقتاَ متوقف شد و زنان از خواندن در ملاء عام منع شدند. مرجان به جنبش اپوزیسیون پیوست تا علیه محدویت های تازه تحمیل شده مبارزه کند و ابتدا در سال ۱۹۸۰ به خاطر خواندن آهنگی به اسم «وطن» دستگیر شد: «وطنم، سرزمین من، من جایی به جز اینجا را ندارم. من آینده ای بجز تو ندارم».
مرجان مجدداَ درسال ۱۹۸۲ به خاطر ارتباطاتش با اپوزیسیون مخالف رژیم دستگیر شد و دو سال را در زندان بسر برد، از جمله تقریباَ ۹ ماه در سلول انفرادی. او با سایر زنان همبند بود و سالها بعد سرنوشت دشوار زندانیان و هنرمندان زن را برجسته کرد.
مریم رجوی، رئیس جمهور برگزیده شورای ملی مقاومت ایران، در بیانیه یی گفت: مرجان در میان زنانی که «علیه رژیم قیام کردند و با آن مبارزه کردند»، برجسته بود، «زنانی که نمایندگان واقعی زنان تحت ستم ایران و اشتیاق وافر آنها به آزادی هستند».
صدای مرجان بار دیگر در سال ۲۰۰۵ شنیده شد زمانی که او در سالن دختران انقلاب آمریکا در واشینگتن در گردهمایی ایرانیان تبعیدی هنرنمایی کرد. یکی از آهنگهای فارسی که او آن شب اجرا کرد، فراخوانی برای مقاومت علیه رژیم آخوندی حاکم بر ایران بود.
«گیرم که شاخه های جوانم از ضربه های تبرهاتان زخم دارد با ریشه چه می کنید؟ چه می کنید؟»
در یک بیت دیگر، او می خواند که ممکن است پرندگان از پرواز کردن ممنوع شده باشند، «اما، با جوجه نشسته در آشیانه چه می کنید؟».
طی سالهای بعد، مرجان به ضبط و کمک به تنظیم دهها آهنگ بسیار انگیزاننده با پیام های آشکار سیاسی اشتغال داشت، از جمله ترانه های «وقت براندازی شده» و «ما میهنی می سازیم» و «می توان و باید».
مرجان به ندرت در کنسرتهای تجاری شرکت کرد و به جای آن ترجیح می داد در گردهمایی های شورای ملی مقاومت ایران و گردهماییهای سیاسی برنامه اجرا کند. در ژوئن ۲۰۱۸، مرجان در برابر حداقل ۲۵۰۰۰ نفر در گردهمایی پاریس برنامه اجرا کرد.
به گفته مقامات فرانسوی، یک تلاش برای بمب گذاری در آن گردهمایی توسط مقامات پلیس فرانسه، آلمان و بلژیک خنثی شد.
مریم رجوی در مراسمی در آلبانی گفت، «ترانه های مرجان و تعهد او به آزادی و مردم ایران، برای نسل جوان ایران، بویژه زنان جوان شورشی انگیزاننده است».
هرچند موسیقی مرجان رسماَ در ایران ممنوع اعلام شده بود، ولی او راه خودش را در میان نسل جدیدی که علیه حاکمیت سرکوبگرانه آخوندها می خروشیدند، پیدا کرد.
مرجان وقتی در کنسرت ۲۰۰۵ خودش در واشینگتن هنرنمایی کرد، به نظر می رسد بازگشت خودش را به صحنه با سرنوشت مبارزه ایرانیان گره زده بود. او می خواند:
«مپندارید که بر بادم،
که من تاریخم و یادم
چنان با درد این مردم عجینم من
که پنداری که فریادم
که فریادم،
که فریادم».
واشینگتن پست
۱۳ ژوئن ۲۰۲۰
