خبر سرقت سهمیه واکسن کرونای پاکبان‌های آبادانی از سوی برخی مدیران شهری و اعضای شورای شهر آبادان که دیروز از سوی دانشگاه علوم پزشکی آبادان منتشر شد، واکنش‌های زیادی در پی داشت.خبر این بود که تعدادی از مدیران شهری و اعضای شورای شهر آبادان با زدن ماسک در فهرست اعلامی از سوی شهرداری آبادان به جای پاکبان‌های در اولویت دریافت واکسن اقدام به واکسیناسیون کرده‌اند؛
اتفاقی که شاید در ظاهر آنقدر دور از ذهن است که باورش سخت به نظر بیاید اما دیروز این خبر از سوی رئیس دانشگاه علوم پزشکی آبادان تایید شد تا شهروندان ببینند در روزهایی که روزانه بیش از ۳۰۰خانواده سیاه‌پوش می‌شوند افرادی هم هستند که حتی از سهمیه پاکبان‌هایی که با زباله‌های عفونی سروکار دارند، نمی‌گذرند!از همان ابتدای ورود واکسن خارجی و خبرهای بسیار در رابطه با اولویت‌های واکسیناسیون در ایران، نگرانی‌هایی در رابطه با چگونگی انجام واکسیناسیون عمومی به گوش می‌رسید.اغلب این نگرانی‌ها هم معطوف به انحراف از روند واکسیناسیون بود، این‌که مبادا همین معدود واکسن‌های وارد شده سر از بازار سیاه درآورد یا بدتر این‌که «از ما بهترانی» باشند که خارج از اولویت‌های اعلامی از سوی وزارت بهداشت واکسن بزنند. البته که در پاسخ به این نگرانی‌ها مسؤولان مدام از نظارت دقیق و درست بر روند واکسیناسیون حرف می‌زدند و از سامانه شفافیتی می‌گفتند که قرار است تمام اسامی و مشخصات افرادی که واکسن زده‌اند در آنها ثبت شود و در اختیار نهادهای نظارتی قرار گیرد.پیش از تایید خبر تزریق واکسن به برخی مدیران شهری آبادان هم برخی شایعات از انحراف در روند واکسیناسیون به گوش می‌رسید که بسیاری آن را به مسؤولان وزارت بهداشت گوشزد کردند و البته که وزارت بهداشت منتقدان را به بی اطلاعی متهم کرد. تایید خبر استفاده از سهمیه واکسن پاکبان‌های آبادانی حساسیت‌ها را نسبت به انحراف واکسیناسیون بیشتر کرد.
پیشنهاد مجازات برای متخلفان
ماجرای استفاده از سهمیه واکسن پاکبان‌ها توسط برخی مدیران شهری و اعضای شورای شهر آبادان، باعث واکنش‌های بسیاری از سوی افکار عمومی شد؛ واکنش‌هایی که ضمن خشم‌آلود بودن، راهکارهایی را هم برای مجازات این افراد به همراه داشت. همه اینها در حالی است که هنوز اسامی این افراد هم اعلام نشده است. برخی کاربران فضای مجازی معتقدند وعده «برخوردهای لازم» از سوی مسؤولان برای این افراد به نوعی تنزل در مجازات آنها محسوب می‌شود و این رفتار باید با مجازاتی درخور همراه باشد.
گشتی در شبکه‌های اجتماعی نشان می‌دهد در میانه همین روزهای پرخبر هم کاربران این شبکه‌ها با به راه انداختن هشتگ‌هایی همچون «آبادان»، «پاکبان» و «گرگ در لباس میش» سعی کرده‌اند به این اتفاق واکنش نشان بدهند.ناگفته نماند در این میان هشتگ‌هایی حاوی ناسزا هم به نوعی ترند شده‌اند که این نشان از خشم افکار عمومی نسبت به ماجرای استفاده از سهمیه واکسن پاکبان‌ها دارد. راهکارهای کاربران هم جالب توجه است.حجم قابل توجهی از واکنش‌ها همراه با پیشنهادهایی برای مجازات این افراد است. این حجم از پیشنهاد مجازات نشان از تاثیری دارد که این اتفاق میان شهروندان داشته است. شایع‌ترین پیشنهاد و البته پرطرفدارترین آنها، تغییر جایگاه شغلی این افراد است.
بسیاری از کاربران فضای مجازی معتقدند چون این افراد واکسن کرونا زده‌اند پس باید جزو یکی از سه اولویت واجد شرایط باشند، کادر درمانی که تخصص می‌خواهد و سالمندان هم که شرایط سنی دارند و می‌ماند همین شغل شریف پاکبانی. آنها معتقدند چون حالا این افراد به نوعی در برابر ویروس کرونا واکسینه شده‌اند، پس باید به جای پاکبانان شریف به جمع‌آوری پسماندهای بیمارستانی و زباله‌های عفونی بپردازند و البته از حقوق و مزایای این افراد برخوردار باشند. این پیشنهاد با فراوانی بسیاری میان کاربران فضای مجازی دست به دست می‌شود و اغلب آنها این پیشنهاد را با توضیح لزوم حفظ جایگاه و منزلت شغل شریف پاکبانی اعلام کرده‌اند.
به این مفهوم که این مجازات به معنی تنزل جایگاه شغلی پاکبانان نیست، بلکه به مفهوم این است که این افراد چند ماهی مشکلات و مصائب این افراد را تجربه کنند. پیشنهاد پرطرفدار دیگر، اعزام این افراد به بخش عفونی بیمارستان‌های آبادان است. این‌که افراد به واسطه واکسینه شدن به جای نشستن پشت صندلی پارلمان‌های شهری و شهرداری در بیمارستان‌هایی مستقر بشوند که حالا مملو از بیماران کرونایی است و هر روز با خانواده‌های عزادار و گرفتار با این بیماری روبه‌رو باشند تا شاید کمی به نتایج کاری که کرده‌اند، پی ببرند.
پیشنهادهای مجازات تخصصی‌تر هم میان گفته‌های کاربران دیده می‌شد. مثل یکی از کاربران که پیشنهاد داده بود از آنجا که زدن این واکسن می‌توانست مانع مرگ یک فرد شود باید از هر کدام از این افراد به اندازه دیه یک شخص که احتمال کشته شدنش وجود داشته، اخذ شود. نکته جالب توجه در ارتباط با تمام پیشنهادها نسبت به این اتفاق این است که کمتر کاربری با این خبر به نوعی شوخی کرده است، تجربه اتفاقات در گذشته نشان می‌دهد اولین مواجهه کاربران فضای مجازی با هر خبری به نوعی شوخی و مطایبه است.اما این خبر به قدری باعث خشم افکار عمومی شده که حتی در راهکارهای پیشنهادی‌شان هیچ طعنه‌ای وجود ندارد و همه در انتظار یک برخورد سریع و قاطع و متناسب با این افراد نشسته‌اند. همه معتقدند آسیب چنین اتفاقی حتی بیشتر از خبرهای تکراری اختلاس و فسادهاست. آن هم در شهری که به واسطه هشت‌سال دفاع‌مقدس پر است از جانبازانی که در انتظار واکسن کرونا هستند.
به نام پاکبان به کام مدیران
در فهرست اعلام شده از سوی سازمان نظام پزشکی که به‌صورت روزانه منتشر می‌شود اعلام شده تاکنون ۳۶۵هزار و ۱۶۰واکسن دوز اول تزریق شده است و از این میان ۱۰۲هزار و ۷۱۱نفر موفق به دریافت دوز دوم هم شده‌اند. براساس این فهرست همه افراد زیرمجموعه سه گروه هستند؛ گروه اول را «کارکنان خط مقدم درمان»، گروه دوم را «سالمندان و معلولان در مراکز نگهداری» و گروه سوم را «پاکبانان دارای بیماری زمینه‌ای و مرتبط با دفع زباله‌های عفونی» تشکیل می‌دهند.
دیروز اما رئیس دانشکده علوم پزشکی آبادان اعلام کرد تعدادی از مدیران شهرداری و اعضای شورای شهر آبادان موفق به تزریق واکسن کرونا شده‌اند! سلمان‌زاده با بیان این‌که تزریق واکسن براساس دستورالعمل ابلاغی وزارت بهداشت صورت می‌گیرد به خبرنگار تلویزیون گفت: « با توجه به این‌که پاکبانان یکی از اولویت‌های تزریق بودند و طبق فهرستی که روزانه از سوی مدیران شهرداری آبادان به مرکز بهداشت ارسال شده تعدادی از مدیران شهرداری و اعضای شورای شهر واکسن را دریافت کرده‌اند.» آن‌طور که او گفته این افراد به‌دلیل این‌که «ماسک بر چهره» داشتند شناسایی نشدند!خلاصه ماجرا این است که مدیران شهرداری و اعضای شورای شهر آبادان با لباس پاکبان و ماسک به چهره تحت عنوان پاکبانان دارای بیماری زمینه‌ای از سهمیه پاکبانان آبادانی استفاده کردند و اقدام به واکسیناسیون کرده‌اند.
دلال‌ها به پیش
ماجرای چگونگی توزیع واکسن از همان ابتدای ورود اولین محموله واکسن اسپوتنیک آغاز شد. آرام آرام خبرهایی به بیرون درز کرد که نشان از ورود رانت‌خوارها و دلالان به این حوزه داشت. هر چند نظارت بسیار وزارت بهداشت و درمان به این حوزه کار را برای این افراد سخت‌تر کرده بود اما وقتی فهرست اولویت‌های تزریق واکسن از سوی وزارت بهداشت و درمان اعلام شد راه سوءاستفاده برخی‌ها هم به نوعی معلوم شد.
ماه پیش یکی از کانال‌های تلگرامی خبری را منتشر کرد و حکایت از این داشت که برخی از مدیران شهری تهران به نام غسال‌های بهشت‌زهرا اقدام به واکسیناسیون کرده‌اند. استدلال این کانال هم عکس‌هایی بود که از این اتفاق منتشر شد؛ عکس‌هایی که به باور گردانندگان این کانال هیچ‌کدام غسال‌های بهشت‌زهرا نبودند.البته مدیرعامل سازمان بهشت زهرا هم در واکنش به این موضوع اعلام کرد: «فرد مورد نظر از کارمندان شهرداری منطقه ۱۲ بوده که حدود چهارپنج ماه است به صورت کاملا داوطلب حداقل سه روز در هفته در مرکز عروجیان حضور موثر و فعال دارد و گشت می‌زند.» هر چند پس از این ماجرا کسی متوجه نشد چرا شخصی که به صورت داوطلبانه سه روز در بهشت زهرا گشت می‌زند، می‌تواند واکسن بزند و غسال‌های بهشت زهرا از این ماجرا مستثنا هستنند.
هنوز این ماجرا تمام نشده بود که تجارت‌نیوز هم گزارشی منتشر کرد که از ورود واکسن به بازار سیاه ناصرخسرو حکایت داشت. ترفند تازه دلالان ناصرخسرو این‌طور بود که افراد خواهان واکسن با پرداخت ۴۰میلیون تومان از سوی این دلالان به برخی مراکز درمانی معرفی می‌شوند تا آنجا تحت عنوان کادر درمان بتوانند واکسن بزنند! البته که این خبر از سوی مسؤولان واکنشی به همراه نداشت اما سخنگوی سازمان غذا و دارو به صورت تلویحی در توییتی این ماجرا را غیرممکن خواند. انتشار همین دو خبر البته که همان اعتماد اندک مردم وحشت‌زده را نسبت به روند توزیع واکسیناسیون متزلزل کرده بود اما تایید خبر دیروز میخ آخر بر تابوت این اعتماد بود.
اسامی متخلفان منتشر می‌شود؟
از همان ابتدای انتشار این خبر واکنش‌ها به این اتفاق آغاز شد. اغلب این واکنش‌ها اشاره به دو نکته مهم داشت؛ یکی انحراف از سند واکسیناسیون ملی مبتنی بر سامانه‌های سلامت و دیگری تخلفی که باعث ضربه به اعتماد عمومی شده است. برای پیگیری مورد دوم و آگاهی از اتفاقی که افتاده با دانشگاه علوم پزشکی آبادان و روابط عمومی این دانشگاه تماس گرفتیم.طبق گفته‌های روابط عمومی دانشگاه علوم پزشکی آبادان، خبرهای منتشر شده درباره استفاده اعضای شورای شهر و شهرداری آبادان از سهمیه واکسن پاکبانان آبادانی مربوط به گفت‌وگوی خبری گذشته است و به‌واسطه حساسیت موضوع تنها رئیس این دانشگاه می‌تواند درباره آن اظهارنظر کند.
ساسان قربانی، معاون بهداشت این دانشگاه اما در پاسخ می‌گوید: «به این دلیل که دکتر سلمان‌زاده موضوع را مطرح کرده، تنها شخص او باید با رسانه‌ها گفت‌وگو کند.» به گفته او دانشگاه علوم پزشکی آبادان در نظر دارد تا فهرست افرادی را که به جای پاکبانان واکسن دریافت کرده‌اند، منتشر کند. او می‌افزاید: «از دفتر وزیر و حراست وزارت با بازرسی دانشگاه تماس گرفته شده و پیگیر ماجرا هستیم. مستندات لازم جمع‌آوری شده است و وقتی قطعی شد، حتما در اختیار رسانه‌ها قرار خواهیم داد.»معاون بهداشت دانشگاه علوم پزشکی آبادان تاکید می‌کند دانشگاه علوم پزشکی آبادان به تفکیک صحیح سهمیه‌ها حساسیت زیادی نشان داده است. او به‌جام‌جم می‌گوید: «روز اولی که واکسن‌ها وارد شد اعلام کردیم که هر سهمیه مختص به چه افرادی است و ما نمی‌توانیم سهمیه‌ها را جابه‌جا کنیم. متاسفانه اتفاقاتی رخ داده اما قول می‌دهیم که امروز ماجرا را شفاف‌سازی کنیم.»
انحراف از سند واکسیناسون ملی
از همان روز ورود اولین محموله واکسن به ایران مسؤولان از رصد روند واکسیناسیون حرف می‌زدند؛ روندی که بعدها به نام «سند ملی واکسیناسیون» معروف شد. علی ربیعی، سخنگوی دولت ۲۴فروردین ماه به صراحت اعلام کرد: «مطمئن هستم واکسن‌های وارداتی به‌جز مسیری که در سند ملی واکسیناسیون آمده توزیع نخواهد شد. تمام اطلاعات در سامانه سیب و تی‌تک ثبت شده است.» جالب این‌که در حالی سخنگوی دولت از این سامانه با عنوان «سامانه شفافیت» یاد کرده که کسی جز نهادهای نظارتی اجازه دسترسی به آن را ندارند! او گفته «ثبت تمام اطلاعات دریافت‌کنندگان واکسن در سامانه سیب انجام شده و در دسترس دستگاه‌های نظارتی است.» به این مفهوم که عنوان شفافیت بر این سامانه فقط تزئینی است و در حقیقت شفافیتی در کار نیست.
کیانوش جهانپور، سخنگوی سازمان غذا و دارو هم اسفندماه اعلام کرده بود: «ظرفیت سامانه‌های تی‌تک و سیب احتمال نشت واکسن از زنجیره توزیع رسمی به بیرون و قاچاق معکوس را به حداقل ممکن و صفر نزدیک می‌کند.» او البته بعدتر وقتی بسیاری از کاربران فضای مجازی از او درخواست انتشار اطلاعات افرادی را داشتند که واکسن دریافت کرده‌اند این کار را غیراخلاقی خواند! شایعات بسیار در رابطه با دریافت واکسن از سوی افرادی که واجد شرایط نبودند سبب این مطالبه از سوی افراد بسیاری شد.
اما جهانپور در پاسخ به این افراد، رازداری را از ارکان نظام سلامت دانست و نوشت: «اطلاعات مشخص‌کننده هویت شخصی و سلامتی مراجعه‌کننده و دریافت‌کننده خدمت براساس اصول و مقررات اخلاق پزشکی، قابل انتشار نیست، مگر این‌که فرد، اولیای وی یا نماینده قانونی او برای نشر آن اطلاعات رضایت آگاهانه کتبی داده یا خود راسا به انتشار آن اقدام کرده باشد.» برخی کارشناسان اما مدام از انحراف سند واکسیناسیون ملی می‌گفتند و وزارت بهداشت آنها را متهم به بی‌اطلاعی می‌کرد. شاهد انتقادهای این افراد اما حالا از آبادان سربرآورده، مدیرانی که به جای پاکبانان پیش‌چشم باز وزارت بهداشت واکسن زده‌اند!
شیوع ویروس چند صدایی
خبر سرقت واکسن پاکبان‌های آبادانی توسط برخی مدیران شهری آبادان ضربه جبران‌ناپذیری به اعتماد عمومی است؛ آن هم در حالی که روند کند واکسیناسیون بسیاری از شهروندان را ناامید کرده‌است. روزانه مسؤولان وعده تازه‌ای پیرامون آغاز واکسیناسیون عمومی می‌دهند و در عمل آنچه پیش چشم شهروندان است، افزایش آمار ابتلا و مرگ و میرهای بسیار روزانه است و نقشه‌ای که حالا از وضعیت قرمز به سمت شرایط سیاه در حرکت است.
آمارهای وزارت‌بهداشت و نرم‌افزار ماسک حکایت از این دارد که در حال حاضر ۶۳شهرستان از شدت کرونا سیاه شده‌اند! ۸۵شهرستان در وضعیت فوق قرمز، ۱۷۶شهرستان در وضعیت قرمز، ۷۸شهرستان در وضعیت نارنجی و ۳۹شهرستان در وضعیت زرد کرونایی قرار دارند.
البته همین آمار وزارت‌بهداشت هم از سوی ستاد ملی مقابله با کرونا تکذیب می‌شود! ادامه دعوای ستاد و وزارت‌بهداشت! وزیر بهداشت یک روز بعد از سخنان رئیس‌جمهوری دیروز هم دوباره دعوای‌شان را به رسانه آورد و گفت «ریشه‌کن شدن بیماری با واکسن، دادن پیام پوچ به مردم است؛ کرونا فعلا تمام‌شدنی نیست.» سعید نمکی این حرف‌ها را در پاسخ به سخنان روحانی زده که گفته‌بود، «امروز یک کلید برای حل مساله واکسن است؛ نمی‌توانیم منتظر واکسن داخلی در تابستان بشویم؛ باید در اردیبهشت و خرداد از واکسن‌های خارجی استفاده کنیم.» در شرایط این‌چنینی حالا علیرضا رئیسی، سخنگوی ستاد ملی مقابله با کرونا گفته « ماه آینده گشایش خوبی در بحث واکسن کرونا هم در تولید داخلی و هم خارجی خواهیم‌داشت و تولید واکسن‌های برکت، رازی و پاستور در مراحل خوبی هستند.»
وقتی ماشست‌فروش واکسن وارد کند!
برخی معتقدند تخلف چند نفر را نباید به نام انحراف سند واکسیناسیون ملی قلمداد کرد، این باور اما برای بسیاری غیرقابل قبول است و آنها معتقدند این تخلف نمونه روندی است که افشا شده‌است. علیرضا وهاب‌زاده، مشاور وزیربهداشت و درمان هم به جام‌جم می‌گوید «این تخلفی است که در صورت صحت باید حتما پیگیری و برخورد شود.» از او درباره کارایی سامانه‌های سلامت و ناکارآمدی احتمالی‌اش می‌پرسیم.
او می‌گوید: « همه موارد تزریق واکسن کرونا در سامانه سلامت ثبت می‌شود؛ به این مفهوم که فهرست اسامی و مشخصات افرادی که واکسن زده‌اند در سامانه موجود و مشخص شده است که این افراد جزو کدام اولویت مورد اشاره وزارت بهداشت بوده‌اند که توانسته‌اند واکسن دریافت کنند. اما انتشار این فهرست به دلیل این‌که برخی از این افراد دارای بیماری‌های خاص یا صعب‌العلاجند اخلاقی نیست.» موضوع دیگر در این رابطه مربوط به ورود واکسن است.
حسن روحانی چند روز پیش عنوان کرده‌بود نمی‌توان منتظر واکسن داخلی ماند و باید واکسن را هر چه زودتر خرید. این گفته او پیرو فراخوان فروردین امسال برای ورود بخش خصوصی به موضوع واردات واکسن بود. نکته‌ای که در حرف‌های دیروز سعیدنمکی هم به آن اشاره و باعث ادامه گلایه‌های او از دولت شد. وزیر بهداشت و درمان دیروز در کرمانشاه بحث واردات واکسن را بحثی تخصصی دانست که هر کسی نمی‌تواند به آن ورود پیدا کند. او گفت « افراد غیرمتخصص بخش خصوصی به واردات واکسن کرونا ورود کرده‌اند! ماست‌فروش و سیمان‌فروش و پلاسکو فروش می‌خواهد واکسن بیاورد. من در سازمان غذا و دارو بساط دلالان را جمع کردم.»
