فضای بیاعتنایی مردم نسبت به انتخابات آینده ناامیدی ازتغییردر ایران رسانههای ایران روز یک شنبه ۲۵آوریل۲۰۲۱خبر دادند که بیش از۲۲۰نماینده مجلس این کشوردرنامهای بابراهیم رئیسی، رئیس قوه قضائیه ایران،ازاو برای نامزدی درانتخابات ریاست جمهوری ۲۸خرداد۱۴۰۰ دعوت کردند.
این نمایندگان در نامهای که خبرگزاری «ایسنا» آن را به طور کامل منتشر کرد، ضمن تشریح وضعیت و شرایط اقتصادی، سیاسی، اجتماعی و فرهنگی ایران، نسب به «گسترش نارضایتی عمومی» هشدار دادند.
در بخشی از این نامه آمده است که «شاخصهای کلان اقتصادی، صنعتی، اجتماعی و حتی فرهنگی کشور در شرایط مناسبی قرار نداشته و بویژه در حوزه معیشت و زندگی مردم شاهد نابسامانیهای جدی نظیر تورم و گرانی لجام گسیخته، رکود، کاهش قدرت خرید، بیکاری، افزایش سن ازدواج، گسترش آسیبهای اجتماعی و بحرانهایی چون تعطیلی کارخانجات و شرکتهای تولیدی، تزلزل بورس و بازار سرمایه هستیم».
این نمایندگان مجلس ایران با استناد به نظرات کارشناسان تاکید کردند که تاثیر تحریمها در شکلگیری شرایط بغرنج کم بوده و دلیل اصلی وضعیت بد اقتصادی و معیشتی را «ناکارآمدی و بیبرنامگی دولت و دستگاه اجرایی» این کشور تلقی کردند.
این ۲۲۰ نماینده بدون نام بردن از حسن روحانی، رئیسجمهوری ایران، دولت او را به داشتن ضعف «بنیانهای تئوریک، رخوت و خمودگی عملی، فقدان باورمندی به توان داخلی، فرافکنی، تئوری بافی بیحاصل، منازعه گرایی و حاشیه سازی» متهم کردند.
عضو «کمیته مرگ» نامزد ریاست جمهوری
ابراهیم رئیسی، که به عنوان یکی از اعضای «کمیته مرگ» مسئول اعدامهای دسته جمعی زندان سیاسی سال ۱۳۶۷ بود، از اوایل سالهای پس از انقلاب ۵۷ پستهای قضایی متعددی را تصدی کرد.
او قبل از اینکه به دستور علی خامنهای برای پست دادستانی کل کشور تعیین گردد متولی «آستان قدس رضوی» و دادستان دادگاه ویژه روحانیت بود.
رئیسی در سال ۱۳۹۶ به عنوان نامزد اصلی اصولگرایان در انتخابات ریاست جمهوری وارد رقابت با حسن روحانی که مورد حمایت اصلاح طلبان بود، شد اما نتوانست پیروز شود. او پس از شکست در انتخابات از تولیت «آستان قدس رضوی» به رئیس قوه قضاییه ارتقا یافت.
محمود احمدی نژاد، رئیسجمهوری سابق ایران، در سخنان اخیر خود در اردبیل، ضمن متهم کردن رقیبان به حذف دیگران از طریق شورای نگهبان، گفته بود « حتی رئیسی را هم نمیگذارند وارد عرصه انتخابات شود . اگر روزی رئیسی گفت من نامزد نمیشوم بدانید که داستان دیگری پشت این حرف است».
فضای بیاعتمادی نسبت به انتخابات و ناامیدی از تغییرات
سیزدهمین دور انتخابات ریاست جمهوری ایران قرار است در ۲۸ مرداد سال ۱۴۰۰ یعنی نزدیک ۴ ماه دیگر برگزار شود. اغلب کارشناسان امور ایران در تحلیلهای خود با در نظر گرفتن شرایط اجتماعی و سیاسی حاکم بر ایران بویژه تحولات دو سه سال گذشته، اجماع دارند که فضای انتخابات ۱۴۰۰ شاهد کاهش شدید مشارکت مردم خواهد بود.
مهمتری این عوامل از نظر کارشناسان را میتوان در نکات زیر خلاصه کرد:
اول؛ نارضایتی عمومی ناشی از فشارهای سیاسی و سرکوب آزادیها و همچنین نابسامانی اوضاع بد اقتصادی و معیشتی مردم ایران که طی دو سال اخیر به صورت اعتراضات سراسری از جمله اعتراضات آبان ۹۸ منجر و با سرکوب خشونتبار و خونین توسط نیروهای امنیتی مواجه شد، باعث بی اعتمادی مردم به این انتخابات و ناامید به هر گونه تغییر از طریق انتخابات شده است. سرد بودن فضای مقدماتی انتخابات امسال در مقایسه با سالهای گذشته میتواند بهترین دلیل برای بیروح بودن آن و احتمال عدم مشارکت مردم در ۲۸ مرداد ۱۴۰۰باشد.
دوم؛ با بررسی فضای مجازی، رسانههای عمومی و شبکههای اجتماعی داخل و خارج ایران میتوان به میزان بی اعتنایی مردم و به حاشیه رفتن بحث انتخابات و پر رنگ بودن شعارهای مخالفت و تغییر کلی رژیم به عنوان بحث جایگزین مسئله انتخابات پی برد.
سوم؛ با به حاشیه رفتن طیفهای سیاسی داخل نظام مانند اطلاح طلبان و اعتدالگرایان و محو شدن تدریجی رنگهای سبز و بنفش که به گفته ناظران زمانی جمهوری اسلامی تنور انتخابات را به وسیله آنها داغ میکرد و یک رنگ شدن جریانها دیگر امیدی حتی برای طیفهای معتقد به تغییر از داخل رژیم نیز از بین رفته است. این فضای حاکم را میتوان در هشدارهای مکرر شخصیتهای سیاسی برجسته نسبت به احتمال عدم مشارکت مردم در صورت محدود کردن رقابت به کاندیداهای طیف اصولگرایان و سپاه پاسداران ملاحظه کرد.
چهارم؛ نزاع درونی طیف اصولگرایان و افشاگریهای مداوم مانند آنچه محمود صادقی نماینده سابق مجلس درباره نقش علی شمخانی، دبیر شورای عالی امنیت ملی در رابطه با کشتار آبان ماه ۹۸ فاش کرد. همچنین اظهارات اخیر احمدی نژاد درباره مهندسی انتخابات و افشاگریهای قبلی او در باره درباره رشوهخواری و فساد ریشه دار در نهادهای حاکمیت باعث بیاعتمادی بیشتر مردم نسبت به هر گونه تغییری از درون این نظام شدهاست.
از سوی دیگر، صدای جریانات برانداز و شعارهای «نه به جمهوری اسلامی» در عرصه داخل و خارج ایران پررنگتر شده است.
علاوه بر عواملی که ذکر شد، بحران همهگیری کرونا در ایران که به گفته بسیاری از کارشناسان بیشترین آمار مرگ و میر را در میان کشورهای جهان داشته است نیز شرایط خود را بر فضای این انتخابات تحمیل خواهد کرد. بسیاری از مردم سلامتی خود و خانواده خود را در عدم خروج از خانه و عدم مشارکت در انتخابات «مهندسی شده» میبینند که هیچ تغییری در زندگی آینده آنها نخواهد داشت.