اعتراض‌های مردمی عراق و لبنان رو به گسترش است. احزاب مورد حمایت ایران در این دو کشور در قدرت سهیم هستند. کارشناسان می‌گوید ایران به شدت نگران کاهش نفوذ خود در عراق و لبنان است.
خامنه‌ای که جمهوری اسلامی ایران را “جزیره ثبات” در منطقه می‌خوانند، روز چهارشنبه (۸ آبان) در جریان یک سخنرانی دانشگاه افسری گفت: «دلسوزان عراق و لبنان بدانند اولویت اصلی آنان، علاج ناامنی است و مردم این کشورها نیز بدانند مطالبات بحق آنها فقط در چارچوب ساختارهای قانونی قابل تامین است.»
رهبر جمهوری اسلامی تغییرات و اصلاحات در عراق و لبنان را تنها در چارچوب ساختارهای قانونی که دولت‌های این کشور نماینده آن هستند می‌داند. در هر دو کشور احزاب تحت حمایت ایران در قدرت دولتی سهیم هستند.
او در سخنرانی روز چهارشنبه خود مدعی شد که آمریکا و سرویس‌های اطلاعاتی غربی “با پشتیبانی پول کشورهای مرتجع منطقه” قصد دارند امنیت عراق و لبنان را برهم بزنند. آیت‌الله خامنه‌ای تأکید کرد که این کشورها برای ایران هم “از این فکرها کرده بودند که خوشبختانه مردم به موقع در میدان حضور پیدا کردند و خنثی شد”.
خبرگزاری آسوشیتدپرس نوشته است مردم عراق و لبنان حال، نگران سرکوب خشونت‌بار اعتراضات‌شان به سبک جمهوری اسلامی هستند.
این خبرگزاری می‌گوید قاسم سلیمانی حدود یک ماه پیش سفری غیرمنتظره به عراق داشته و نیمه‌های شب، همزمان با جلسه گروهی از مقامات عالی امنیتی در مقر نخست وزیر عراق، با هیلکوپتر در منطقه به شدت حفاظت شده سبز بغداد فرود آمده و خود را به جلسه رسانده است.
آسوشیتدپرس در گزارشی که ۸ آبان منتشر شده، تأکید کرده که سفر ناگهانی فرمانده سپاه قدس، نیروی برون‌مرزی سپاه پاسداران که معمار سیاست‌های امنیتی جمهوری اسلامی است، خبر از نگرانی جدی تهران نسبت به تحولات عراق می‌دهد.
آسوشیتدپرس به نقل از دو مقام ارشد عراقی که نخواسته‌اند نامش‌شان فاش شود، نوشته است قاسم سلیمانی پس از حضور ناگهانی در جلسه مقامات امنیتی عراق به آنها گفته است: «ما در ایران می دانیم چطور با اعتراضات برخورد کنیم.»
او گفته که ما چنین اعتراض‌هایی را تجربه کردیم و آن را تحت کنترل درآوردیم. اما این سفر از قرار نتیجه‌ای که قاسم سلیمانی خواستار آن بوده، نداشته است.
علی‌رغم سرکوب شدید معترضان عراقی که حدود ۱۵۰ کشته برجای گذاشت، حال پس از وقفه کوتاهی دور تاز‌ه‌ای از اعتراضات در این کشور شکل گرفته و بغداد، پایتخت عراق را فرا گرفته است. معترضان از جمله خواستار پایان دخالت‌های حکومت ایران در عراق هستند.
“ایران نگران‌های دولت‌های متحد خود است”
هاشم هاشمی، تحلیلگر مسائل امنیتی عراق به آسوشیتدپرس گفته است: «ایران از اعتراض‌های مردمی می‌ترسد چون در حال حاضر بیشتر منفعت را از دولت و پارلمان عراق می‌برد، چون این دو نهاد در دست احزاب نزدیک به ایران هستند.»
هاشمی تأکید دارد که پس از حمله آمریکا به عراق در سال ۲۰۰۳ میلادی ایران نفوذ خود را در عراق گسترش داده و حال تصمیم دارد نفوذ خود را حفظ کند.
نیروهای نظامی و امنیتی با توسل به خوشنت تلاش می‌کنند معترضان را پراکنده کنند
اعتراض‌های مردمی عراق تقریبأ تمام شهرهای این کشور را فراگرفته‌اند. شاهدان عینی و خبرگزاری‌های خارجی از کشته شدن ۱۸ نفر در شهر کربلا خبر می‌دهند. از قرار سه‌شنبه شب گردهم‌آیی مردم در کربلا، شهر مقدس شیعیان، هدف حمله گروهی از نیروهای امنیتی قرار گرفته است. شاهدان عینی به خبرنگاران خارجی گفته‌اند که مردان مسلح نقابدار به اردوی معترضان آتش گشودند.
شهر بغداد نیز روز سه‌شنبه شاهد یک گردهم‌آیی بزرگ در میدان تحریر بوده است. تظاهرکنندگان به آسوشیدپرس گفته‌اند گروهی از مردان نقابدار که “احتمالأ ایرانی بودند” با گاز اشک‌آور به آنها حمله کردند.
علی العراقی ، معترض ۲۵ ساله‌ای که در شهر ناصریه شاهد درگیری شدید میان معترضان و نیروهای امنیتی بوده به این خبرگزاری گفته است: «آنچه در عراق می‌بینید قیام علیه ایران است. همه احزاب و جناح‌ها فاسد و همدست ایران هستند و ایران می‌‌خواهد با استفاده از آنها حکومت آخوندی خود را به عراق هم صادر کند.»
حمایت جمهوری اسلامی از دولتمردان ناکارآمد
ایهام کمل ، رئیس بخش خاورمیانه و شمال آفریقا در گروه اوراسیا اما تأکید میکند: «ریشه اعتراضات در عراق و لبنان در درجه نخست مشکلات محلی است که نتیجه سیاست‌های دولتمردان فاسد است که نتوانسته‌اند کاری برای بهبود زندگی مردم بکنند»
موسسه اوراسیا یکی از موسسات نامدار مطالعات علوم انسانی است. رئیس بخش خاورمیانه و شمال آفریقا در گروه اوراسیا همزمان می‌گوید این اعتراضات نشان دهنده عدم موفقیت ایران در سیاستی است که دنبال میکند. او توضیح می‌دهد: «ایران میتواند نفوذ خود را گسترش دهد اما متحدانی ندارد که بتوانند مملکت را اداره کنند».
در مقابل ایران تأکید دارد که “موضع جمهوری اسلامی ایران همواره این بوده که هم دولت‌ها باید به خواست مردم توجه کنند”.
محمود واعظی، رئیس دفتر رئیس‌جمهوری ایران روز چهارشنبه ضمن محکوم کردن “برخی کشورها” از نارضایتی مردم عراق و لبنان سخن گفت: «توصیه ما همواره دعوت به آرامش و اجازه دخالت ندادن به نیروهای خارجی است که از این فضا، اهداف خودشان دنبال می‌کنند و هدفشان این است که دولت مستقر را تضعیف کنند و هدف دیگر آنها این است که مرجعیت و احزاب قانونی را نزد مردم فاسد جلوه دهند».
رئیس دفتر حسن روحانی با اشاره به شعارهای ضد ایران در تظاهرات عراق گفت: «تلاش زیادی انجام می‌دهند با شعارهایی که درست می‌کنند فاصله‌ای بین جمهوری اسلامی با عراق ایجاد کنند و باید هم آنها هم ما این‌آگاهی را داشته باشیم که خارجی‌ها به این اهدافشان نرسند».
درگیری نیروهای حزب‌الله با معترضان
علی‌رغم موضع‌گیری دولت ایران مبنی بر عدم دخالت در اوضاع داخلی عراق و لبنان، نگرش معترضان لبنانی نسبت به ایران هم در حال تغییر است. معترضان این کشور تا هفته پیش به ندرت علیه ایران و گروه حزب‌الله که تحت حمایت جمهوری اسلامی است شعار می‌دادند و تنها خواستار برکناری کامل دولت بودند.
حریری اعلام کرد از نخست‌وزیری لبنان کناره می‌گیرد
روز گذشته پس از استعفای سعد حریری در حالی‌که معترضان نخستین پیروزی خود را در خیابان‌ها جشن گرفته بود نیروهای حزب‌الله به گروهی از معترضان حمله کردند. آنها با حمله به چادرهایی که از سوی معترضان در میدان‌های شهدا و ریاض الصلح در مرکز بیروت برافراشته شده، صندلی‌ها و میزها را شکستند.
حمله نیروهای هوادار حزب‌الله به اردوی معترضان در بیروت
حمله نیروهای هوادار حزب‌الله به اردوی معترضان در بیروت
حزب‌الله مخالف سقوط دولت لبنان است و تأکید کرده که انتخابات زودرس پارلمانی را هم نمی‌پذیرد. هفته گذشته اما حال حسن نصرالله، رهبر حزب‌الله از هواداران خود خواست از جمع معترضان خارج شوند و مدعی شد که قدرت‌های خارجی ناشناسی در حال سوءاستفاده از اعتراضات مردمی با هدف تضعیف حزب‌الله هستند. او تهدید کرد ادامه تظاهرات میتواند موجب بروز یک جنگ داخلی در لبنان شود.
ایران هم حال نگران موقعیت حزب‌الله، پرنفوذترین گروه شبه‌نظامی لبنان است که نقشی مؤثر در سیاست‌های منطقه‌ای ایران از جمله حمایت از اسد در جنگ داخلی سوریه دارد.
