پرواز شماره ۴۹۷۸ شرکت هواپیمایی «رایان ایر» روز یکشنبه در میانۀ سفرش از آتن، پایتخت یونان به سوی ویلنیوس، پایتخت لیتوانی با هشدار امنیتی از سوی مقامات میسنک درباره وجود «بمب» در داخل هواپیما، مجبور به فرود اضطراری در بلاروس شد و به این ترتیب منتقد دولت بلاروس بلافاصله بازداشت گردید.
شورای اتحادیه اروپا در قطعنامه نشست ویژه برای بررسی این حادثه، از بلاروس خواست تا فورا رامان پراتسویچ و سوفیا ساپگا، دو روزنامه‌نگار مسافر این هواپیما را آزاد کند.
رهبران ۲۷ کشور اروپایی ضمن درخواست از ایکائو برای بررسی دقیق این حادثه «بی‌سابقه» از قصد خود برای اعمال تحریم‌های سیاسی و اقتصادی بیشتر علیه بلاروس خبر داده است.
بر خلاف روسیه، تنها حامی بلاروس در این ماجرا که واکنش کشورهای غربی به این حادثه را «تکان دهنده» و اقدام بلاروس را «عقلانی» توصیف کرده، این اقدام نگرانی‌های جدی غرب را درباره آیندۀ «ایمنی» پروازهای بین‌المللی بر فراز کشورهایی همچون بلاروس بوجود آورده است.
«هواپیماربایی» یا «فرود اضطراری»؛ کشمکش سیاسی بر سر پروازی که مقصدش بلاروس نبود
دبیرکل سازمان ملل
آنتونیو گوترش، دبیرکل سازمان ملل این حادثه را «نگران کننده» توصیف کرد و از «حمایت این سازمان از انجام یک تحقیق کاملا شفاف و مستقل» خبر داد. او همچنین از همه طرف‌های درگیر در این موضوع خواست تا در انجام چنین تحقیقی همکاری داشته باشند.
واکنش رؤسای کمیسیون و شورای اروپا
اورزولا فن درلاین، رئیس کمیسیون اروپا وعده واکنش «بسیار شدید» اتحادیه اروپا را داد. او این اقدام دولت بلاروس را یک «رسوایی» خواند و افزود: «لوكاشنكو و رژیم او باید بدانند كه این کار پیامدهای جدی خواهد داشت.»
شارل میشل، رئیس شورای اروپا از این حادثه به عنوان «یک رسوایی بین‌المللی» یاد کرد و وعده تحمیل تحریم‌های تازه علیه مینسک داد.
سران ۲۷ کشور عضو این اتحادیه قصد دارند در نشست عصر دوشنبه خود تحریم‌های جدیدی را علیه مینسک به اجرا بگذارند و فهست افراد تحت تحریم در بلاروس را گسترش دهند. اعضای این اتحادیه همچنین قصد دارند تا از سازمان بین المللی هوانوردی (ایکائو) بخواهند تحقیق درباره حادثه روز یکشنبه را فورا آغاز کند.
فرانسه؛ ضرورت اجرای مجازات‌های فرا اروپایی
کلمان بون، وزیر مشاور در امور اروپایی فرانسه اعلام کرد: «این عملی است که نمی توان آن را بدون مجازات گذاشت. علاوه بر تحریم، تدابیر دیگری نیز در دست بررسی است که باید درباره آنها در سطح اروپا و بین‌الملل گفتگو شود؛ از جمله ممنوعیت عبور از حریم هوایی بلاروس.»
واکنش آلمان و بریتانیا
برلین سفیر بلاروس در آلمان را احضار کرد و لندن اعلام کرد در حال صدور دستورالعملی برای توقف پرواز هواپیماهای خطوط هوایی بریتانیا بر فراز بلاروس است. این کشور همچنین قصد دارد مجوز فعالیت شرکتهای هواپیمایی بلاروس را در خاک بریتانیا فورا لغو کند.
سیمون کوونی، وزیر خارجه ایرلند نیز پیش از برگزاری نشست اتحادیه اروپا، این اقدام را یک «راهزنی هوایی تحت حمایت دولت بلاروس» توصیف کرد.
رایان ایر؛ دزدی هوایی
شرکت ایرلندی رایان ایر، مالک این هواپیما با انتشار بیانیه‌ای در روز دوشنبه، آنچه روی داده بود را یک «دزدی هوایی» خواند و «اقدامات غیرقانونی» مقامات بلاروس را محکوم کرد.
رایان ایر یادآور شد که هم اکنون این پرونده در دستان «آژانس امنیتی اروپا و ناتو» است و این شرکت همکاری کامل را با این سازمان‌ها خواهد داشت.
ناتو پیش از این خواستار انجام «تحقیق بین‌المللی» درباره حوادث پیرامون فرود این هواپیما شده بود. سفرای کشورهای عضو ناتو قرار است روز سه‌شنبه در این باره تشکیل جلسه دهند.
واکنش مستقل کشورهای اروپایی و شرکتهای هواپیمایی
سه کشور منطقه بالتیک یعنی لیتوانی، لتونی و استونی اعلام کردند که فضای هوایی بلاروس باید «ناامن» تعریف شود. این کشورها همچنین خواستار آزادی رامان پراتسویچ شدند که اکنون در اختیار نیروی پلیس بلاروس است.
لیتوانی اعلام کرد که از نیمه شب امشب همه پروازها، از مبدا فرودگاههای لیتوانی و به مقصد این کشور، دیگر وارد حریم هوایی بلاروس نخواهند شد.
علاوه بر برخی از شرکتهای هواپیمایی منطقه اسکاندیناوی که اعلام کردند از ورود به حریم هوایی بلاروس خودداری خواهند کرد، قبرس نیز اعلام کرد که استفاده از حریم هوایی بلاروس را برای سفرهای بین‌المللی خود متوقف کرده است.
شماری از شرکتهای هواپیمایی در کشورهای لهستان و مجارستان نیز تصمیم مشابهی گرفته‌اند.
