وزرای خارجه کشورهای ۱+۴ و محمدجواد ظریف وزیر خارجه جمهوری اسلامی دوشنبه‌شب در نیویورک نشست برجامی مشترک برگزار کردند و برای چندمین بار بر لزوم حفظ توافق اتمی تاکید کردند.
ظریف بیانیه مشترک را در جمع خبرنگاران در نیویورک قرائت می‌کند
این دومین نشست وزیران خارجه کشورهای باقی‌مانده در برجام است و در پایان آن یک بیانیه مشترک در ۱۲ بند صادر شد که ۶ بند آن اقتصادی بود و آنها اعلام کردند گفتگوهای فنی و تلاش‌ها برای حفظ و تقویت روابط دوجانبه اقتصادی را تشدید می‌کنند و پیگیری به موقع و مؤثر عادی‌سازی روابط تجاری و بازرگانی با ایران را «مورد توجه و تاکید» قرار میدهند.
در بند (۸) بیانیه آمده، اعضا از به‌روزسانی «قانون انسداد» اتحادیه اروپا و اعطای مجوز به بانک سرمایه‌گذاری اروپا برای اینکه ایران نیز واجد شرایط برای دریافت وام‌های خارجی محسوب شود حمایت کردند.
کشورهای اروپایی به دنبال آن هستند که برای مقابله با تحریم آمریکا علیه جمهوری اسلامی با اجرای «قانون انسداد» راهی برای نقل و انتقال پول فراهم کنند همچنان که در بند (۹) این بیانیه تاکید شده اقدامات مشخص و مؤثر برای تضمین کانال‌های پرداخت با ایران و تداوم صادرات نفت و میعانات گازی، محصولات نفتی و پتروشیمی مجدداً مورد پیگیری قرار گیرد.
پس از خروج آمریکا از برجام کشورهای اروپایی تلاش زیادی کردند تا تجارت خود را با ایران حفظ کنند اما با خروج سریع و گستردهی شرکت‌های بین‌المللی از ایران و توقف همکاریهای مشترک موسسات مالی و بانکها با جمهوری اسلامی از ترس تحریم طرحهای دولت‌های اروپایی را با شکست روبرو کرد.
بینتیجه ماندن تلاشهای سران اروپا تلویحاً در بند (۱۰) مورد اشاره قرار گرفته است. در این بند آمده اعضا برای ارائهی «پیشنهادات عملی با نتایج ملموس‌تر» برای حفظ و توسعه کانال‌های پرداخت و تأسیس یک «ساز و کار ویژه» برای تسهیل پرداخت‌های مربوط به صادرات (شامل نفت) و واردات ایران تاکید می‌کنند.
همانطور که از متن بیانیه مشخص است اغلب بندهای اقتصادی آن بیش از آنکه راهکار عملی و کارآمد برای جمهوری اسلامی باشد بر واژههایی نظیر «لزوم ارائه پیشنهاد» یا «مورد توجه و تاکید» استوار شده و جنبه شعاری و تبلیغاتی آن بسیار فراتر از احتمال عملی بودن آن است.
امضاکنندگان این بیانیه اعلام کرده‌اند از رفع تحریم‌ها و برخورداری جمهوری اسلامی از منافع اقتصادی برجام و از فعالان اقتصادی برای کسب و کار مشروع با ایران حمایت می‌کنند و با توجه به فوریت و ضرورت تأسیس یک «ساز و کار ویژه» برای تسهیل پرداخت‌های نفتی و واردات ایران پیشنهاداتی را ارائه میدهند.
نمایشگر ویدیو
عملیترین بند این پیشنهاد که بجای طفره رفتن از اقدام عملی مستقیم و شفاف بر آن تاکید شده ادامه‌ی «پروژه مدرن‌سازی رآکتور تحقیقاتی اراک» و «طرح تبدیل تأسیسات فردو به یک مرکز هسته‌ای فیزیک و فناوری» به منظور همکاری هسته‌ای صلح‌آمیز است.
بند آخر این بیانیه جنبه هشدارگونه برای جمهوری اسلامی دارد و در آن اعضای برجام خاطرنشان کرده‌اند که این ابتکارها با هدف حفظ برجام صورت می‌گیرد که «در جهت منافع بین‌المللی» است.
این بیانیه نشان می‌دهد که نگرانیهای کشورهای اروپایی از برنامههای اتمی جمهوری اسلامی همچنان به قوّت خود باقیست و سران اتحادیه اروپا به دنبال آن هستند که از صلح‌آمیز بودن فعالیتهای هسته‌ای حکومت ایران اطمینان پیدا کنند و مسیر آن در هم ادامه پروژهی تغییر کاربری نیروگاههای اتمی ایران با نظارت و تحت مهندسی اروپاییهاست.
شکست وعدههای اقتصادی و تجاری اروپاییها
ساعاتی قبل از صدور این بیانیه مشترک، بانک «بی پی آی فرانس» متعلق به «دولت فرانسه» طرح خود برای ایجاد یک ساز و کار مالی به منظور کمک به شرکت‌های فرانسوی که با ایران تجارت می‌کنند را متوقف کرد.
به گزارش رویترز این بانک پیش از این اعلام کرده بود با وجود تحریم‌های آمریکا، روی طرحی برای تضمین مالی شرکت‌های فرانسوی که مایل به صدور کالا و خدمات به ایران هستند کار می‌کند.
مدیرعامل بی پی آی فرانس با بیان اینکه شرایط مهیا نشد گفته «تحریم‌ها علیه جمهوری اسلامی ایران موجب شده شرکت‌ها به دلیل ادامه کار با آن کشور جریمه شوند.» این بانک دولتی فرانسه قصد داشت ساز و کاری را بر مبنای واحد پول اتحادیه اروپا، یورو، جهت تضمین صادارت به مشتریان ایرانی کالاها و خدمات فرانسوی ایجاد کند.
در حالی که روحانی و ظریف در سفر نیویورک هستند شرکت ماشینسازی ولوو سوئد اعلام کرد که همکاری با ایران را متوقف می‌کند. در طول سه چهار ماه گذشته موج گستردهای از خروج شرکت‌های بین‌المللی از ایران آغاز شد و دولت‌های اروپایی با وجود وعدهها و امیدواریهای زیادی که به نظام مقدس دادند تنها توانستند نظارهگر آن باشند.
چالشهای اتمی جمهوری اسلامی و اروپا
محمود علوی وزیر اطلاعات رژیم، چهارم تیرماه، در بازدید از مرکز غنی‌سازی فردو تهدید کرد در صورت تعلل اروپاییها شروع غنی‌سازی ۲۰ درصدی اورانیوم آماده است.
بطور مشخص در بیانیه مشترک برجامی در نیویورک هیچ یک از هفت شرط رهبر جمهوری اسلامی برای اروپاییها در نظر گرفته نشده است. او سوم خرداد ۹۷، شروطی را برای حفظ برجام بدون آمریکا اعلام کرد که اصلیترین آن مربوط به ادامه صادرات نفت و باز ماندن راههای تجارت با ایران بود.
۲۶ دیماه سال ۱۳۹۴، تسنیم در گزارشی با عنوان «بزرگترین عملیات تخریب هسته‌ای دنیا در ایران» از عبارت «دفن هسته‌ای» در مورد محدود شدن فعالیتهای اتمی جمهوری اسلامی استفاده کرد و نوشت: «ابتدای هفته گذشته مرحله خروج قلب رآکتور اراک و نیز پرکردن حفره‌های بخش مرکزی آن با سیمان آغاز شد. دولت روحانی پیش از این با جمع‌آوری سانتریفیوژها در نطنز و اراک و همچنین انتقال یکجای ۱۱ تن اورانیوم غنی شده به روسیه و قزاقستان، برخی از تعهدات خود در برجام را انجام داده بود.»
ایران در زمستان سال ۱۳۹۴ پیش از امضای توافق اتمی، قلب رآکتور اراک را خارج کرد و حفرهها با سیمان و بتن پر شد. پس از امضای توافق علیاکبر صالحی رییس سازمان انرژی اتمی ایران- تابستان سال ۱۳۹۷- اعلام کرد انگلیس متعهد شده بود ۹۰۰ تن کیک زرد به ایران بفروشد اما در آخرین لحظات بدعهدی کرد اما حالا پروژه مدرن‌سازی رآکتور تحقیقاتی اراک و طرح تبدیل تأسیسات فردو به یک مرکز هسته‌ای فیزیک و فناوری رسماً به عهده انگلیسیهاست.
دلواپسها و حزباللهیها معتقدند دستاورد برجام «هیچ» بود، بعد از خروج آمریکا از توافق اتمی هم تحریم‌ها شروع شد و حملات آنها به ظریف شدت گرفت، حالا با این بیانیه نیز مشخص است در نیویورک چیزی گیر ظریف نیامده و در واقع این ۱۲ بند هم «هیچ» است. البته برخی رسانههای داخلی و همچنین بیبیسی فارسی تلاش کردند روی «نشست و صدور یک بیانیه مشترک» مانور دهند بیآنکه کم و کیف متن بیانیه رو بررسی کنند.
