وزیر خارجه جمهوری اسلامی با دفاع از سند همکاری ایران و چین رابطه با این کشور را برای ایران مهم ارزیابی کرد و البته گفت که روابط باید متوازن باشد، هم با غرب و هم با شرق. او انتقال قدرت در دنیا را امری بدیهی دانسته است.
محمد جواد ظریف وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران در مصاحبه‌ای با ماهنامه عصر اندیشه درباره سند همکاری ۲۵ ساله ایران و چین و به طور کلی درباره روابط جمهوری اسلامی با چین و روسیه صحبت کرده است.
او در این مصاحبه تصریح کرده که تا ده سال آینده تمرکز روابط خارجی ایران با چین و روسیه خواهد بود: «تا ده سال آینده اتکای روابط خارجی ما به چین و روسیه است، در این زمینه تحلیل دارم و روی هوا سخن نمی‌گویم، شما نیازمند برقراری روابط متوازن با دنیا هستید.»
وزیر خارجه جمهوری اسلامی انتقال قدرت در دنیا را محرز و بدیهی دانست و گفت: «الآن چین در حوزه تکنولوژی از مرحله کپی‌برداری وارد مرحله رقابت در نوآوری شـده اســت.»
در عین حال اما او چندین بار تاکید کرد که ایران نیازمند “روابط متوازن” با همه دنیاست. او گفت: «اگر می‌خواهید چین و روسیه به شما اعتنا کنند باید چین و روســیه بدانند که تنها انتخاب شــما نیستند. اگر می‌خواهید غرب به شما اعتنا کند باید غرب بداند تنها انتخاب شما نیست، هیچ کس با آدم مضطرب، خوب برخورد نمی‌کند.»
وارد نشدن به عرصه امنیتی
به گفته ظریف چین علاقه‌ای به رقابت در عرصه امنیتی و ژئواستراتژیک با آمریکا ندارد به همین دلیل نباید در این حوزه با او وارد رقابت شد: «شما باید در حوزه‌هایی که او می‌خواهد رقابت کند وارد شوید نه حوزه‌هایی که او تصمیم ندارد رقابت کند. چین تصمیم به رقابت ژئواستراتژیک ندارد و وقتی ادبیات ژئواستراتژیک به‌کار ببرید برای او نامفهوم است.»
ظریف گفت چین علاقه‌ای به بازی امنیتی” ندارد مگرآنکه برایش منافع درازمدت داشته باشد.
ظاهرا اشاره ظریف به کسانی است که معتقدند از آنجا که روابط جمهوری اسلامی با غرب پرتنش شده به چین رو آورده است. او در جای جای این مصاحبه گفته است که روابط در دنیای امروز باید متوازن باشد و نباید با “ادبیات جنگ سرد” به مذاکره پرداخت.
ظریف در جایی از مصاحبه گفته است: «اگر شما هنوز مفهوم جنگ سردی از رقابت داشته باشید پیشنهادهایی به اینها ارائه می‌دهید که طرف مذاکره تنها شـما را نگاه می‌کند! و می‌گوید “شما دارید در مورد سال ۲۰۲۱ صحبت می‌کنید یا سال ۱۹۷۱؟”»
او تاکید کرد که هم روابط با شرق “اصالت” دارد و هم روابط با غرب اما بیشترین امتیاز را به روابط با همسایگان داده است. او گفته اگر دید مذاکره‌کننده ابزاری باشد طرف مقابل سریعا متوجه می‌شود و حاضر به همکاری نخواهد بود.
ظریف مشکل اصلی در همکاری ایران با چین و روسیه را منفی بودن افکار عمومی کشورنسبت به این دو دانسته و گفته است: «ما نمی‌توانیم بدون روابط متوازن، با هیچ‌کسی رابطه خوبی داشته باشیم اما یک مشکل داریم؛ نظام بوروکراتیک کشور ما نسبت به چین و روسیه مثبت نیست و تأثیرپذیری افکار عمومی کشور علیه روسیه و چین خیلی بالا است.»
پس ازامضای سند همکاری ۲۵ ساله ایران و چین موجی از اعتراض نسبت به آن ایجاد شد. این اعتراضات به فضای مجازی محدود نماند و در چند شهر ایران مردم با شعارهایی نظیر “ایران فروشی نیست” و “مرگ بر چین” به خیابان‌ها آمدند.
در داخل حاکمیت نیز اعتراضات و انتقاداتی نسبت به این سند ابراز شد از جمله از سوی برخی نمایندگان مجلس که معتقد هستند این سند باید به تصویب مجلس برسد.
ظریف در بخش دیگری از مصاحبه‌اش درباره این انتقادات گفته است: «وقتی ما می‌رویم توافق بیست‌وپنج ساله با چین امضاء کنیم، از بالا تا پایین کشــور می‌گویند “ظریف توافق را نخوانــده امضاء می‌کند”! نمی‌فهمند که توافق را ما نوشــتیم. اصلاً متن این توافق را من پارسال به چینی‌ها دادم.»
بیشتر اعتراضات در میان حاکمیت نسبت به محرمانه بودن این سند و عدم انتشار آن است. مقامات دولتی اما گفته‌اند که عدم انتشار محتوای سند خواست طرف چینی بوده است.
