سازمان انرژی اتمی ایران از نمایندگان رسانه‌ها دعوت کرده ۲۷ خرداد از تاسیسات نیروگاه آب سنگین اراک بازدید کنند. هدف از این بازدید آشنایی با اقدامات این سازمان در مسیر “کاهش تعهدات هسته‌ای” جمهوری اسلامی عنوان شده است.
روابط عمومی سازمان انژی اتمی در بیانیه‌ای از “نمایندگان رسانه‌های گروهی داخلی” دعوت کرده روز دوشنبه ۲۷ خرداد (۱۷ ژوئن) از روند تولید در کارخانه آب سنگین اراک بازدید کنند.
به گزارش خبرگزاری ایسنا در این بیانیه تاکید شده که در ادامه بازدید نمایندگان رسانه‌های داخلی از سایت غنی‌سازی نطنز در ۳۱ اردیبهشت که خبرنگاران در جریان آخرین اقدامات سازمان انرژی اتمی در زمینه اجرای تصمیم شورای عالی امنیت ملی برای “کاهش تعهدات هسته‌ای” قرار گرفتند، اکنون قرار است نمایندگان رسانه‌ها در جریان اجرای “مرحله دوم و آخرین تحولات در روند تولید آب سنگین” در تاسیسات اراک قرار بگیرند.
در توافق هسته‌ای که تیرماه ۱۳۹۴ میان نمایندگان ایران و شش قدرت جهانی (آمریکا، چین، روسیه، بریتانیا، فرانسه و آلمان) به امضاء رسید فعالیت‌های جمهوری اسلامی در حوزه غنی‌سازی اورانیوم و تولید آب سنگین با محدودیت‌هایی روبرو شد. برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) از دی ماه ۹۴ اجرایی شد.
بر پایه این توافق ایران مجاز است غنی‌سازی را تا سقف ۳ و ۷۶ دهم درصد فقط در تاسیسات نطنز ادامه دهد و میزان دخیره اورانیوم غنی شده این کشور نباید از ۳۰۰ کیلوگرم تجاوز کند. حدود ۱۴۳ تن نیز سقفی است که برای ذخیره آب سنگین ایران تعیین شده است.
مطابق توافق هسته‌ای جمهوری اسلامی می‌تواند مازاد تولید اورانیوم و آب سنگین را بفروشد یا مبادله کند. آمریکا ابتدای ماه مه و در آستانه سالروز خروج از توافق هسته‌ای از تمدید معافیت‌های ایران در این زمینه خودداری کرد.
واکنش ایران به تصمیم آمریکا
شورای عالی امنیت ملی ایران ۱۸ اردیبهشت در واکنش به این تصمیم آمریکا در بیانیه‌ای خطاب به کشورهای عضو برجام، اعلام کرد: «جمهوری اسلامی ایران در راستای صیانت از امنیت و منافع ملی مردم ایران و در اعمال حقوق خود مندرج در بندهای ۲۶ و ۳۶ برجام، از امروز ۱۸ اردیبهشت ۹۸ برخی اقدامات خود در توافق برجام را متوقف می‌کند.»
همزمان حسن روحانی، رئیس جمهوری و رئیس شورای عالی امنیت ملی در نامه دیگری به سران کشورهای باقیمانده در برجام از تعیین مهلت ۶۰ روزه‌ای برای اجرای تعهدات این کشورها، به خصوص در حوزه بانکی و نفتی خبر داد و نوشت: «در هر زمان که خواسته‌های ما تامین شود؛ ما نیز به همان میزان اجرای مجدد تعهدات متوقف شده را از سر خواهیم گرفت، اما در غیر این صورت، جمهوری اسلامی ایران مرحله به مرحله تعهدات دیگری را متوقف خواهد کرد.»
او می‌گوید در صورتی که کشورهای طرف توافق هسته‌ای در این مهلت به تعهدات خود عمل نکنند، جمهوری اسلامی وارد مرحله دوم “کاهش تعهدات هسته‌ای” می‌شود و رعایت سقف غلظت اورانیوم غنی‌شده و بازسازی نیروگاه اراک را متوقف می‌کند.
تعیین این مهلت با واکنش انتقادی سه کشور اروپایی طرف توافق هسته‌ای روبرو شده و چین و روسیه نیز به عنوان متحدان ایران به جمهوری اسلامی توصیه کرده‌اند به پایبندی خود به تعهدات برجامی ادامه دهد.
روحانی ۲۵ خرداد نیز در جریان کنفرانسی در تاجیکستان بار دیگر از احتمال کاهش بیشتر تعهدات برجامی جمهوری اسلامی خبر داد و گفت: «بدیهی است ایران به صورت یک طرفه نمی‌تواند تنها طرف متعهد به برجام باقی بماند و سایر کشورها نیز لازم است سهم خود را برای حفظ این توافق مهم بپردازند.»
ادامه اجرای تعهدات در مهلت ۶۰ روزه
بر این اساس دعوت روابط عمومی سازمان انرژی اتمی برای بازدید از نیروگاه اراک همچنان در چارچوب همان اقدامات مرحله اول ایران قرار دارد و تصمیم احتمالی ایران برای عدم رعایت میزان غنی‌سازی و توقف بازسازی تاسیسات اراک پیش از ۱۷ تیر و پایان مهلت ۶۰ روزه عملی نخواهد شد.
آژانس بینالمللی انرژی اتمی که کار نظارت بر فعالیت‌های هسته‌ای ایران و اجرای تعهدات مطابق برجام را بر عهده دارد از زمان توافق هسته‌ای تا کنون در ۱۴ گزارش پایبندی جمهوری اسلامی به مفاد توافق را تائید کرده است.
آژانس بینالمللی حدود دو هفته پیش (۳۱ مه) و سه هفته پس از اعلام آغاز “کاهش تعهدات هسته‌ای” اعلام کرد اگرچه ذخایر اورانیوم غنی‌شده و آب سنگین ایران در قیاس با گذشته افزایش یافته، اما هنوز از سطح تعیین‌شده در برجام فراتر نرفته است.
