همزمان با پایان یافتن مهلت ایران به اروپا برای اجرای برجام، علی لاریجانی در سخنانی به اروپا تاخت و گفت آن‌ها در حل مسائل «وزنی ندارند». او گفت اروپا تهدید ایران را جدی می‌گیرد و اگر آن‌ها خارج از چارچوب برجام با ایران رفتار کنند، هیچ ارتباطی بین آن‌ها و مسائل هسته‌ای ایران باقی نمی‌ماند.
علی لاریجانی، رئیس مجلس شورای اسلامی
علی لاریجانی، رئیس مجلس شورای اسلامی که به قم سفر کرده چهارشنبه شب ۵ تیر در برنامه گفت‌وگوی خبری این استان به مسائل روز ایران پرداخت و از کشورهای اروپایی در مورد پیشبرد توافق هسته‌ای با ایران انتقاد کرد.
لاریجانی گفت: «اروپایی‌ها وزنی ندارند. بعد از خروج آمریکا از برجام، اروپایی‌ها از ما خواستند که چند هفته فرصت بدهیم و پاسخ متقابل به آمریکا ندهیم و حتی پیشنهادهایی مبنی بر همکاری‌های بانکی و خرید نفت از ایران را مطرح کردند که در نهایت باز هم نتوانستند اقدامی را انجام دهند.»
لاریجانی برخی کشورهای اروپایی را متحد آمریکا خواند و افزود: «آن‌ها پس از یک سال اینستکس را طراحی کردند که تنها یک هیکل است و باید مشخص شود که منابع مالی آن از کجا تأمین می‌شود، یا باید نفت بخرند یا اعتباری را در آن قرار دهند.»
شورای عالی امنیت ملی ۱۸ اردیبهشت سال جاری با صدور بیانیه‌ای از کاهش سطح تعهدات ایران در توافق هسته‌ای خبر داده و به کشورهای باقی‌مانده ۶۰ روز مهلت داده بود که تعهدات خود در زمینه‌های بانکی و نفتی را اجرا کنند. اتحادیه اروپا این ضرب‌الاجل را رد کرده بود. توقف تعهدات مربوط به سقف تولید اورانیوم غنی شده به اجرا درآمده و به گفته بهروز کمالوندی، سخنگوی سازمان انرژی اتمی ایران تا ۶ تیر (امروز) از سقف ۳۰۰ کیلوگرم اورانیوم غنی‌شده عبور می‌کند. از ۱۶ تیر هم گام دوم کاهش سطح تعهدات ایران در برجام با برداشتن از محدودیت تولید آب سنگین در تأسیسات اراک آغاز می‌شود.
فدریکا موگرینی، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا روز گذشته چهارشنبه ۵ تیر / ۲۶ ژوئن، یک روز قبل از پایان مهلت ایران به اتحادیه اروپا برای اجرای تعهداتش در برجام، اعلام کرد ساز و کار موسوم به «اینستکس» آماده است. موگرینی اظهار امیدواری کرد که با پایبندی ایران به توافق هسته‌ای، برجام تداوم بیابد.
علی لاریجانی در این‌باره افزود: «گاهی اروپایی‌ها تهدیدآمیز صحبت می‌کنند اما همان‌گونه که به ما توصیه می‌کنند خودشان نیز باید صبر استراتژیک داشته باشند و بدانند که اگر برخورد آن‌ها با اقدامات ایران خارج از چارچوب باشد، در مورد آن هم فکر کرده‌ایم و هیچ ارتباطی بین آن‌ها و مسائل هسته‌ای ایران باقی نمی‌ماند و اروپایی‌ها می‌دانند که این موضوع جدی است. اما اگر اقدامات درستی انجام دهند تا ایران از برجام بهره‌مند شود، متفاوت عمل می‌کنیم وگرنه اقدامات لازم که اطلاع‌رسانی هم شده را انجام می‌دهیم.»
علی شمخانی، دبیر شورای عالی امنیت ملی نیز روز سه‌شنبه، دو روز پیش با انتشار نامه‌ای در خبرگزاری فارس کشورهای اروپایی را به اتخاذ رویکرد دوگانه – به ظاهر حامی توافق هسته‌ای اما در واقع حمایت از سیاست اعمال فشار حداکثری دولت ترامپ – متهم کرد و گام دوم کاهش تعهدات ایران در برجام از ۱۶ تیر به بعد را با انهدام پهپاد آمریکایی مقایسه کرد.
روز گذشته (چهارشنبه) در نشست دوره‌ای شورای امنیت سازمان ملل در نیویورک برای بررسی اجرای قطعنامه این شورا در مورد توافق هسته‌ای ایران با قدرت‌های جهانی، رُزماری دی‌کارلو، معاون سیاسی دبیرکل سازمان ملل اعلام کرد که ایران اقدامات جدیدی در جهت کاهش تعهدات خود به توافق هسته‌ای سال ۲۰۱۵ با قدرت‌های جهانی انجام داده که این اقدامات «ممکن است مانع از حفظ توافق هسته‌ای شود».
خوآو واله د آلمیدا، سفیر اتحادیه اروپا در سازمان ملل نیز در این نشست به ۱۵ عضو شورای امنیت گفت: «تلاش‌ها برای راه‌اندازی سازوکار مالی اروپا با ایران (اینستکس) همچنان در جریان است و عدم تمدید معافیت‌های نفتی ایران برای چندین کشور، مانع از اجرای توافق هسته‌ای شده است.» او تأکید کرد که این اتحادیه هیچ ضرب‌الاجلی از سوی ایران در مورد برجام را نمی‌پذیرد و اعلامیه ایران مبنی بر کاهش تعهدات برجامی خود هیچ کمکی به حفظ توافق هسته‌ای نمی‌کند.
مجید تخت روانچی، نماینده ایران در سازمان ملل نیز در این نشست گفت: «طرف‌های باقی‌مانده برجام به‌ویژه سه کشور اروپایی، یا باید از طریق برداشتن گام‌های به موقع، کافی، جدی و عملی حسن نیت خود را نشان دهند یا در کنار ایالات متحده، تمام تبعات احتمالی را بپذیرند.»
باید دید با پایان یافتن مهلت ۶۰ روزه ایران به اروپا، جمهوری اسلامی گام بعدی خود را چگونه پیش خواهد برد.
