کشورهای آسیای میانه نسبت به «اسلام انقلابی» ایران بی‌اعتماد هستند و به همین دلیل ترجیح می‌دهند بیشتر با ترکیه همکاری کنند
شیرین هانتر، پژوهشگر «مرکز همیاری مسلمانان و مسیحیان» دانشگاه جورج تاون، در مقاله‌ای برای وبگاه «میدل ایست آی» نوشته است که به‌رغم تبلیغات گسترده تهران، پیوستن به «سازمان همکاری شانگهای» مشکلات سیاسی و اقتصادی ایران را حل نمی‌کند.
به گفته هانتر، اظهارنظرهای مقامات دولت و نمایندگان مجلس ایران نشان می‌دهد که آنها امیدوارند عضویت در سازمان همکاری شانگهای، به گسترش روابط اقتصادی و تجاری ایران با کشورهای آسیای میانه و سایر اعضای این سازمان بینجامد، و شانس ایران را برای تبدیل‌شدن به قطب ترانزیت بین کشورهای عضو این سازمان و اروپا افزایش دهد.
با این حال، به باور این پژوهشگر، اعضای پیمان شانگهای با هم «تضاد منافع اقتصادی» دارند. نگرش چین و روسیه نسبت به منطقه «نیمه‌مستعمراتی» است. روسیه رقیب ایران در بخش انرژی است و از همکاری ایران و کشورهای آسیای میانه در این زمینه استقبال نمی‌کند. عموم این کشورها، مانند ازبکستان و قزاقستان، تولیدکننده و صادرکننده انرژی و در نتیجه رقبای ایران هستند.
بر سر راه روابط ایران با آسیای میانه، موانع سیاسی، فرهنگی، و ایدئولوژیک نیز وجود دارد. کشورهای قفقاز و آسیای میانه، به‌ویژه جمهوری آذربایجان، عموما پیش‌زمینه «فرهنگ ترکی» و «مذهب سنی» دارند و بنابراین نسبت به ایران «احساسات صمیمانه» ندارند. آنها همچنین به «اسلام انقلابی» ایران بی‌اعتماد هستند و به همین دلیل ترجیح می‌دهند بیشتر با ترکیه همکاری کنند. عضویت ایران در سازمان همکاری شانگهای این معادلات را تغییر نمی‌دهد.
این پژوهشگر نتیجه می‌گیرد که سیاست «نگاه به شرق» رهبران ایران مزایای زیادی برای این کشور نداشته است. چین هنوز سرمایه‌گذاری قابل توجهی در ایران نکرده است. هند نیز وعده سرمایه‌گذاری در بندر چابهار را نقض کرد. هیچ‌کدام‌شان به خاطر تهران روابط خود با واشینگتن را به خطر نینداختند. عضویت در سازمان همکاری شانگهای ممکن است باعث «تقویت روانی» رهبران تهران شود، اما مشکلات سیاسی و اقتصادی ایران را حل نمی‌کند.
