مرکز پژوهش‌های مجلس درباره شکلگیری نارضایتی‌ها و چالش‌های امنیتی ناشی از بحران آب در ایران هشدار داد
در پی اعتراضات اخیر مردم خوزستان علیه بی‌آبی، خشکاندن رودخانه‌ها، که به رغم موج خشونت و سرکوب شدید ماموران امنیتی برای مدتی ادامه یافته و به دیگر استان‌ها سرایت کرد و طی آن دهها نفر کشته و زخمی شده و صدها نفر دیگر بازداشت شدند، اکنون مرکز پژوهش‌های مجلس ایران در یک مطالعه‌ای تحقیقاتی درباره «تنش آبی» در ۲۸۲ شهر و خطر شکلگیری ناآرامی‌های اجتماعی در این کشور هشدار داده است.
بر اساس این مطالعه، کاهش بارندگی در سال گذشته و همچنین افزایش دمای هوا، منجر به ایجاد بحران آبی در مناطق مختلف ایران شده است.
تهیه‌کنندگان این پژوهش عنوان کرده‌اند که میزان بارندگی در ایران، در مقایسه با متوسط بارندگی در ۵۲ سال گذشته، ۳۶ درصد کاهش داشته است. این عدد برای استان‌هایی همچون هرمزگان، سیستان و بلوچستان، فارس، کرمان، خراسان رضوی و خراسان جنوبی بیشتر است و متوسط بارش باران در این استان‌ها ۵۰تا ۸۵ درصد کاهش یافته است.
سوء مدیریت منابع آبی
در بخش دیگری از این مطالعه با اشاره به سوء مدیریت در حوزه‌ی آب، عنوان شده است که در صورت مدیریت درست این بحران، چالش‌های موجود می‌توانست به صورت چشمگیری کاهش پیدا کند.
ایران برای دو دهه با پدیده کمبود آب مواجه است. بر اساس آخرین برآورد «موسسه منابع جهان» ایران در رده چهارم کشورهایی است که با «بحران فوق‌العاده» در زمینه آب مواجه هستند. طبق این برآورد، ایران در لبه «روز آخر» قرار گرفته است. روزی که منابع آبی این کشور ممکن است به پایان برسد.
هم اکنون بیش از ۱۰۰ شهرِ این کشور در وضعیت قرمز قرار دارد و در برخی از استان‌ها مانند خوزستان و سیستان و بلوچستان، دسترسی به آب شرب تبدیل به یک بحران شده است.
با وجود اینکه برخی از عوامل محیطی مانند افزایش دما و تغییرات اقلیمی در شکلگیری این بحران دست داشته‌اند اما اقدامات دولتی نقش تعیین‌کننده‌ای در میزان و شکلگیری این بحران ایفا کرده است.
باورهای برخی مقامات ایرانی درباره بحران بی‌آبی
برخی از مقامات ایرانی مانند احمد جنتی، دبیر شورای نگهبان، رئیس مجلس خبرگان رهبری و عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام ایران و همچنین حسن عباسی، عضو سپاه پاسداران ایران، معتقد‌ند که دلیل اصلی خشک‌شدن سدها و کاهش بارش باران، «گناه» و «افزایش معصیت» است و اقدامات بهبودی در محیط زیست را بی‌ثمر می‌دانند.
از سوی دیگر، سدسازی‌های بی‌ضابطه و انتقال بی‌رویه آب بین استانی، علاوه بر تاثیر خود بر تشدید بحران بی‌آبی، باعث بروز نارضایتی‌های اجتماعی و شکلگیری اعتراضاتی شده است.
طی ماههای اخیر تظاهرات مردم استان خوزستان به بی‌آبی، خشکاندن رودخانه‌ها، پروژه‌های انتقال آب و تبعیض سیستماتیک دولتی برای مدتی ادامه یافته و به دیگر شهرهای ایران سرایت کرد. دستگاههای امنیتی ایران با موجی از خشونت و کاربرد نیروی کشنده علیه معترضان دهها نفر از آنها را کشته و مجروح کرده و صدها نفر دیگر را بازداشت کردند. سرکوب شدید معترضان توسط ماموران امنیتی ایران موجی از انتقادهای داخلی و همبستگی اقشار مختلف مردم در حمایت از معترضان و محکومیت‌های بین‌المللی را به همراه داشت.
پیشتر کشاورزان اصفهانی در اواخر سال ۹۶ و در ابتدای سال ۹۷ در اعتراض به کم‌آبی و اختصاص نیافتن حق‌آبه‌ها، تجمعات اعتراضی شکل دادند. این اعتراضات در شهرهای دیگر مانند برازجان، کازرون، بویراحمد، سامان، یاسوج و اهواز نیز ادامه یافت.
علاءالدین بروجردی، رئیس کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس دهم ایران اعلام کرده بود که بحران آب تبدیل به یک «مسئله امنیتی» شده است.
خطر بروز شکاف‌های قومی با تشدید بحران بی‌آبی
نویسندگان این مطالعه در مرکز پژوهش‌های مجلس معتقد هستند، تنش آبی ممکن است تبدیل به بحرانی فراگیر شود. آنها پس از اشاره به سابقه تنش آب در یک دهه اخیر، نوشته‌اند: «تنشهای ناشی از کمبود آب شرب به سرعت به صورت نارضایتی‌های اجتماعی نمود پیدا می‌کند و به چالشی امنیتی تبدیل می‌شود.»
تهیه کنندگان این مطالعه افزوده‌اند: «تسری نارضایتی‌ها و گسترش ابعاد آن با دیگر تنش‌ها و شکاف‌های قومی نیز بسیار محتمل است.»
عیسی کلانتری، رئیس پیشین سازمان محیط زیست نیز با اذعان به اینکه ایران به «ورشکستگی آبی» رسیده است، اظهار کرده بود که ۷۰ درصد مشکلات کشور ناشی از بحران آب است.
بحران آب تأثیرات خود را بر حوزه‌های دیگر مانند انرژی و محیط زیست نشان داده است. قطعی‌های مکرر برق در تابستان، بحران ریزگردها در خوزستان و مهاجرت ساکنان روستاها و نابودی اکوسیستم‌های زیستی و تاثیر آن بر اوضاع معیشتی و بهداشت جامعه از مهمترین پیامدهای بحران آب در ایران شمرده می‌شوند.
