دوراهی انتخاب
روحانی و دریوزگی برای برجام
همزمان با اولین روز استقرار رئیس‌جمهور آمریکا در کاخ سفید، حسن روحانی با بیان این عبارت که توپ امروز در زمین واشنگتن است به دریوزگی برجام پرداخت و افزود: «اگر به تعهدات‌شان عمل کنند، ما هم به تعهدات خود عمل کنیم. ترامپ مرد و برجام زنده ماند. تمام تلاش او از بین بردن برجام بود. تندروهای عربستان و اسراییل به‌دنبال آن بودند. برجام امروز زنده است و سرحال‌تر از دیروز است» (خبرگزاری جمهوری اسلامی. ۱بهمن۹۹).
رسانه‌های باند غالب، ادعای حسن روحانی مبنی بر «زنده بودن برجام» را به سخره گرفتند و نشان دادند که واقعیت‌های موجود سرسخت‌تر از آن است که حاکمیت آخوندی با تغییر رئیس جمهور در آمریکا بتواند بدون هزینه‌های راهبردی به برجام سابق بازگردد. روزنامهٔ حکومتی شرق (۲بهمن۹۹) باند اصلاح‌طلب را «تزئینات و خامهٔ روی کیک» تشبیه کرد که توانایی و اعتبار لازم برای چانه‌زنی در پیشبرد اهداف رژیم ندارند.
اظهار یأس از اظهارات آنتونی بلینکن
روزنامهٔ رسالت (۲بهمن۹۹) نوشت:
«آنتونی بلینکن، گزینه جو بایدن برای احراز مقام وزارت‌خارجه آمریکا روز سه‌شنبه گفت که واشنگتن در صورت اجرای تعهدات ایران در چارچوب برجام آماده بازگشت به این توافق هسته‌یی است. البته او در این خصوص سخنان دیگری نیز گفته است که اصل ادعای وی را زیر سؤال می‌برد!... آنتونی بلینکن در سخنان خود هم‌چنین از مسئولیتی اضطراری برای پیشگیری از دستیابی ایران به سلاحهای هسته‌یی سخن گفت.
گزینه جو بایدن برای سمت وزارت‌خارجه آمریکا تأکید کرد که بازگشت به برجام در صورت پایبندی ایران به تعهداتش تنها سرآغازی برای یک توافق مستحکمتر و بادوام‌تر خواهد بود».
تهدید مکانیسم ماشه
این روزنامه حتی بازگشت مفروض آمریکا به برجام را مرادف با فعال کردن مکانیسم ماشه از سوی این کشور تلقی کرد.
«دولت بایدن نیز وجود مکانیسم ماشه را اهرم فشار خود و متحدانش در مواجهه با جمهوری اسلامی ایران می‌داند. نکته قابل‌تأمل این‌که بایدن در تازه‌ترین مصاحبه خود با نیویوریک‌تایمز تصریح کرده است که گزینه بازگشت همه تحریم‌ها علیه ایران، در صورت بازگشت واشنگتن به برجام روی میز خواهد بود! منظور بایدن، همان توانایی آمریکا مبنی بر استفاده از مکانیسم ماشه در هر زمان و به هر بهانه‌یی می‌باشد» (همان منبع).
چند پیش‌فرض
با نگاهی با سایر مواضع روزنامه‌های حکومتی به پیش‌فرض‌های زیر می‌رسیم:
برخلاف تعجیل حسن روحانی و وزیر خارجهٔ او، محمدجواد ظریف، نباید این انتظار را داشت که اولویت آمریکا رفع تحریم‌ها باشد. فراتر از آن نباید به این چشم دوخت که به این زودیها آمریکا به موضوع برجام بپردازد.
ـ دغدغهٔ اضطراری آمریکا پیشگیری از دستیابی رژیم به سلاح هسته‌یی است.
ـ برجام نخستین مرده و استخوانهای آن پوسیده است. هر نوع بازگشت به برجام با هدف کشاندن رژیم به پای برجام‌های موشکی و منطقه‌یی است. تحریم‌های وضع شده نیز برای رسیدن به این هدف، در حکم اهرم فشار هستند.
ـ حتی بازگشت سمبلیک آمریکا به برجام، می‌تواند دوباره تهدید فعال شدن مکانیسم ماشه را بر فراز سر رژیم به چرخش درآورد.
ـ روزنامهٔ شرق (۲بهمن۹۹) سیاست بایدن در خصوص ایران را «پیچیده و چندلایه و مرحله‌ای» برآورد می‌کند و می‌نویسد: «نباید انتظار اقدامات بزرگ از سوی بایدن داشت». ممکن است در گامهای اول، اقداماتی مانند پایان ممنوعیت اتباع ایرانی به آمریکا یا بازگشت سمبلیک به برجام در دستور کار بایدن قرار گیرد ولی نباید به آنها دل خوش داشت. این اقدامات در حکم دادن هویجهای کوچک با زرق و برق و طمطراق به رژیم است.
ـ کیهان شریعتمداری (۲بهمن۹۹) نیز پیش‌بینی کرد که سیاست‌های تحریمی آمریکا ادامه خواهد یافت:
«مفهوم سخنان بلینکن، تداوم رفتار خصمانه با ایران است. دولت ترامپ با هماهنگی دمکراتها و جمهوری‌خواهان کنگره، تحریم‌های گسترده را به بهانه تروریسم و اقدامات بی‌ثبات‌کننده ایران به اجرا گذاشت. زیرسازی کاتسا (مادر تحریم ها) نیز در دولت اوباما آغاز شده بود؛ هم‌چنان که تحریم‌های سیسادا و آیسا و ویزا، یادگار دولت اوست. مجموعه این تحریم‌ها در واقع اعلام جنگ با ایران بوده و اقدامات خصمانه آمریکا ادامه خواهد داشت».
ـ وطن امروز (۲بهمن۹۹) حتی نوشت: «دولت جو بایدن به‌دنبال همان هدفی است که دولت ترامپ در برجام پیگیری می‌کرد، یعنی توافقی جامع‌تر که گستره تمام مؤلفه‌های قدرت ایران را پوشش داده و بند غروب را از روی محدودیت‌های گسترده هسته‌یی کشورمان بردارد. این همان نکته‌یی است که ترامپ دقایقی بعد از اعلام خروج آمریکا از برنامه جامع اقدام مشترک اعلام کرد».
روزهای سخت برای نظام ولایی
این فضا، فقط مختص رسانه‌های باند غالب نیست. روزنامهٔ آرمان (۲بهمن۹۹) مواضع حشمت‌الله فلاحت‌پیشه را منعکس کرد. این عضو سابق مجلس ارتجاع هشدار داد که «اگر بایدن بازگشت به برجام را جزو فرامین اولیه خودش نیاورد، معنایش این است که عوامل آشوب‌ساز یک مقدار دوباره فعال خواهند شد».
او گفت: «ممکن است شرایطی ایجاد کنند که در نهایت حتی جو بایدن هم مجبور شود مثل ترامپ در تهران با نظامیان ایرانی صحبت کند».
این مجموعه انعکاس که در برگیرندهٔ مواضع، تحلیل‌های باندهای مختلف نظام ولایی است، نشان می‌دهد که رژیم روزهای سختی را در پیش رو دارد؛ روزهایی که باید در آنها با پای برهنهٔ روی تیغهٔ تیز یک شمشیر راه برود. در نهایت دو انتخاب بیشتر در پیش رو ندارد. یا باید به شاخ و شانه‌کشیدنهای اتمی ادامه دهد و اجماع جهانی و در نهایت فعال شدن مکانیسم ماشه را بپذیرد یا تن به مذاکره بر سر توان موشکی و تروریسم بدهد و در تونلی از تنازل‌های سلسله‌وار بیفتد. در هر دو صورت، در انتهای تونل با قیام سراسری مردم ایران و سرنگونی محتوم رو در رو خواهد شد.
آنچه مسلم است این‌که نعش برجام نخستین، روی دست سیاست مماشات مانده است و امیدی به زنده ماندن آن نیست.
