جالب این است که تلویزیون رژیم تنها قسمت اول حرفهای موگرینی مبنی بر حمایت از برجام را انعکاس داده، اما روزنامه‌های دلواپسان روی قسمت بعدی سخنان موگرینی تمرکز کرده و آن را ناشی از «فشارهای آمریکا (به اروپا) درباره ایرادات برجام و بازنگری در آن» دانسته‌اند. [2]
اگر چه این حرف از موگرینی جدید است، اما تکرار مواضع کشورهای اصلی اروپاست؛ کمااین‌که بارها ماکرون رئیس‌جمهور فرانسه، بر همین موضع تأکید کرده و از جمله در یک بیانیه اعلام کرد «او به روحانی گفته است فرانسه به برجام ملتزم است، اما موضوع های منطقه‌یی و برنامه‌های موشک بالستیک باید به‌طور جداگانه مورد بحث قرار گیرند». ماکرون هم‌چنین تصریح کرده «تهران در این منطقه باید کمتر مهاجم باشد و باید برنامه موشک بالستیکی خود را تعیین تکلیف کند.»[3]
پیش از آن و در پی اعلام استراتژی جدید آمریکا در قبال ایران، سران سه کشور اصلی اروپا ـ انگلستان، فرانسه و آلمان ـ طی بیانیه‌یی از حفظ برجام حمایت کردند، اما همزمان نگرانی خود را از برنامه موشکی و فعالیت‌های منطقه‌یی (رژیم) ایران اعلام نمودند». (رادیو صدای آلمان ـ 22مهر 96)
تفاوت برخورد رسانه‌های رژیم با اظهارات و اعلام موضع اخیر موگرینی از آن جهت حائز اهمیت است که تلویزیون رژیم که رسانه رسمی است و در تیول باند خامنه‌ای است و موضع او را منعکس می‌کند، با مسکوت گذاشتن موضع موگرینی درباره برنامه موشکی و سیاست منطقه‌یی رژیم نشان می‌دهد که نمی‌خواهد مذاکراتی را که در حال حاضر ظریف با اروپا و شخص موگرینی پیش می‌برد دچار اختلال کند؛ یعنی خود خامنه‌ای پشت این رشته مذاکرات است.
کمااین‌که یکی از طرفهای مذاکره، هم با هیأت اتحادیه اروپا و هم با پارلمان اروپا، در زمینه حقوق‌بشر، قوه قضاییه تحت‌امر ولی‌فقیه ارتجاع بود. اما روزنامه‌های باند خامنه‌ای رو به نیروهای رژیم تلاش می‌کنند تقصیر این عقب‌نشینی‌های خفت‌بار را به گردن حسن روحانی و دولت او بیندازند و خامنه‌ای را مبرا جلوه دهند.
نشانه‌ها مبنی بر این‌که خامنه‌ای پشت مذاکراتی است که مضمون آنها برجامهای 2و 3و 4۴ است، فزاینده و متعدد است؛ از جمله حسن روحانی در گفتگوی تلویزیونی 7آذر خودش درباره سیاست منطقه‌یی هم که گویا رژیم می‌خواهد در پیش بگیرد، پای خامنه‌ای را به میان کشید و گفت: «اساس سیاست ما بر این بود که یک تعامل سازنده عزتمندانه با دنیا داشته باشیم و مقام معظم رهبری هم فرمودند یک تعامل فراگیر با کشورهای دوست داشته باشیم؛ بنابراین اساس این سیاست این است که ما مشکلات‌مان در منطقه را از طریق مذاکره حل و فصل کنیم». روحانی در قسمت دیگری از اظهارات خود افزود که با اتحادیه اروپا هم روابطی بر همین مبنا شروع شده است».
پیش از آن نیز روحانی در اظهاراتش بعد از جلسه سران سه قوه (در روز ۴آذر) در کنار سران دو قوه دیگر تأکید کرد «اولویت و ترجیح (نظام)، تعامل، مذاکره و حل معضلات پای میز گفتگوست».
ظریف هم طی مصاحبه‌یی در حاشیه کنفرانس رم گفته است: «ما می‌خواهیم بر روی منطقه همسایه خودمان یعنی خلیج‌فارس تمرکز کنیم که محل بسیاری از نزاع‌های دهه‌های اخیر بوده...» و روزنامه همدلی (11آذر) وابسته به‌باند روحانی از سخنان ظریف نتیجه گرفت: «آیا چنین اشاراتی ـ و دیگر اشارات پرتکرار او به سیاستهای منطقه‌یی ایران و کشورهای خاورمیانه ـ به معنای آغاز گفتگوهای ایران در حوزه میدانی خاورمیانه است؟. حال باید پرسید آیا می‌توان مذاکراتی را متصور بود که به‌یک برجام منطقه‌یی بیانجامد؟».
ظریف در سخنان دیگری حتی صریحتر از این گفته است: « «برجام روی یک موضوع ویژه متمرکز شده است. به این معنی نیست که ما هراسی از گفتگو در مورد مسائل دیگر داشته باشیم. نداشته‌ایم و نداریم. من هر جا می‌روم در مورد مسأله منطقه و مسأله موشکی هم صحبت می‌کنم و ما خیلی چیزها برای گفتن و خیلی خواسته‌ها داریم». (روزنامه حکومتی همدلی ـ 11آذر)
اسحاق جهانگیری هم که به‌طور همزمان در کنفرانس شانگهای حضور یافته بود، طی سخنانی در این اجلاس گفت: «ما دست دوستی به‌سوی همه اعضا دراز می‌کنیم و همکاریهای نهادی را در منطقه و جهان به‌سود همه کشورها، ملتها و دولتهای علاقمند به‌صلح، امنیت و رفاه می‌دانیم.»[4]
لعیا جنیدی معاون حقوقی روحانی هم که به نیویورک رفته و در یک نشست حقوق‌بشری، طی سخنانی از تعهدات رژیم در زمینه حقوق‌بشر، به‌ویژه رعایت حقوق پیروان سایر مذاهب سخن گفته است.[5]
این میزان از تحرک سیاسی و دیپلوماتیک و به‌خصوص اظهارات کاملاً صریح ظریف مبنی بر این که «ما هراسی از گفتگو در مورد مسائل دیگر نداشته و نداریم» و به‌ویژه انعکاس آنها در رسانه‌های حکومتی به‌وضوح حاکی از آن است که خامنه‌ای پشت این مذاکرات و تحرکات سیاسی و دیپلوماتیک اخیر قرار دارد.
این تحرک یا به‌عبارت دقیقتر این سرآسیمگی بی‌سابقه سیاسی و دیپلوماتیک رژیم، می‌تواند در ارتباط با نزدیکی پایان فرجه 60روزه کنگرة آمریکا (در روز 12دسامبر ـ21آذر) برای اعلام موضع در قبال اعلام استراتژی جدید آمریکا در قبال رژیم توسط ترامپ (در تاریخ 13اکتبر) باشد.
نشریه فورچون طی تحلیلی 3تابلو برای پاسخ کنگره در نظر گرفته است: «تابلو اول این‌که کنگره می‌تواند کاری نکند و منتظر فرصت بعدی رئیس‌جمهور برای تأیید در ۹۰روز بعدی باشد که دونالد ترامپ شاید خروج آمریکا را از برجام اعلام بکند یا نکند. تابلو دوم این است که کنگره می‌تواند برای اعمال مجدد تحریمها علیه ایران اقدام کند که این موضوع برجام را به‌خطر می‌اندازد و اقدام سوم هم می‌تواند این باشد که کنگره همان‌طور که دونالد ترامپ توصیه کرده، قانون مصوب سال ۲۰۱۵را که شامل «شرایط ویژه» است، اصلاح کند تا درصورتی که ایران از آن خطوط عبور کند، تحریمهای آمریکا علیه ایران مجدداً به‌صورت خودکار اعمال شود».
به نوشته فورچون، شرایط ویژه می‌تواند شامل خطوط قرمز تولیدات موشکی، ارزیابی اطلاعاتی مبنی بر این‌که رژیم ایران به توانمندی هسته‌یی برای ساخت بمب هسته‌یی ظرف یک‌سال رسیده است یا هم‌چنین خودداری ایران از گسترش محدودیتها بر تولید سوخت هسته‌ای‌اش باشد.»[6]
بنابراین قابل فهم است که رژیم می‌خواهد به‌طرف حساب اصلی خود و مشخصاً به کنگره آمریکا این پیام را بدهد که آماده مذاکره و کوتاه‌آمدن درباره هر سه موضوع موشکی، حقوق‌بشر و سیاست منطقه‌یی خود، در ازای حفظ برجام می‌باشد و کانال اصلی انتقال این پیام نیز اروپاست. چرا که اروپا منافع اقتصادی قابل توجهی در رابطه با ایران دارد که تنها با حفظ برجام تأمین می‌شود. اما حفظ برجام در صورتی میسر است که رضایت آمریکا برآورده شود که خواهان دست کشیدن رژیم از برنامه موشکی‌اش، متوقف کردن دخالتهایش در امور کشورهای منطقه و رعایت حقوق‌بشر است. اهرم بسیار مؤثر آمریکا برای پیشبرد سیاستش، هم در برابر رژیم آخوندی و هم در برابر کشورهای اروپایی، اعمال تحریمهاست. تیغ این تحریمها چنان برنده است که شرکت نفتی توتال به‌رغم منافع کلان چند میلیاردی، قرارداد خود برای حضور در میادین نفتی ایران را تا تعیین تکلیف مسأله تحریمها به‌حال تعلیق درآورده است. به این ترتیب حتی به‌فرض کاملاً نامحتمل، دولتهای اروپایی اگر در این دعوا، جانب رژیم را در برابر آمریکا بگیرند، باز هم تعیین‌کننده نخواهد بود، زیرا شرکتها و بانکهای اروپایی حاضر نخواهند شد به ریسک معامله و مراوده با رژیم و مؤسسات تحت تحریم آن تن بدهند. به‌همین دلیل بود که ترامپ با اعتماد به‌نفس تمام در پیامی توییتری به ماکرون که خواهان حفظ برجام بود، گفت: «بروید و با پولهای ایران خوش باشید!»
به این ترتیب روشن می‌شود که اکنون، هم منافع اروپا و هم منافع رژیم حفظ برجام هسته‌یی است، اما بهای آن، تن‌دادن به برجامهای دیگر و سرکشیدن جامهای زهر موشکی، منطقه‌یی و حقوق‌بشر است. بنابراین سؤال اکنون این است که آیا جسم رنجور نظام ولایت خوردن این سه جام‌زهر پیاپی را تاب می‌آورد یا نه؟
سایت اتحادیه اروپا ـ 10آذر 96
