به گفته یک مقام اروپایی، اروپا ممکن است مکانیسمی را به جریان بیندازد که می‌تواند تحریم‌های جهانی علیه ایران را احیا کند
یک دیپلمات اروپایی با بیان اینکه گفت‌وگو با مقام‌های جمهوری اسلامی در تمامی سطوح در جریان است، خاطرنشان کرده است، “درصورتی که چیزی تغییر نکند” اروپا ممکن است به مکانیسمی در برجام متوسل شود که در نهایت می‌تواند به اعمال مجدد تحریم‌ها علیه ایران بینجامد.
اشاره این مقام اروپایی به ساز و کار پیش‌بینی‌شده‌ای در بند ۳۷ برجام موسوم به “مکانیسم بازگشت خودکار” یا “مکانیسم ماشه” است. طبق این بند، در صورت نقض توافق هسته‌ای توسط ایران، “مکانیسم ماشه” می‌تواند به جریان افتاده و تحریم‌های بین‌المللی پیش از توافق علیه جمهوری اسلامی مجددا احیا شوند.
خبرگزاری آسوشیتدپرس در نخستین دقایق بامداد جمعه ۱۴ تیرماه (پنجم ژوئیه) گزارش داد که این مقام اروپایی هدف از گفت‌وگوها با ایران را کاستن از “تنش‌های فزاینده خطرناک” و خرید زمان برای رفع بحران عنوان کرده است.
این مقام اروپایی که نخواسته نامش به خاطر “حساسیت موضوع” فاش شود، در عین حال تصریح کرده است که با وجود عبور ذخایر اورانیوم غنی‌شده ایران از مرز ۳۰۰ کیلوگرم و به‌رغم سخنان حسن روحانی، رئیس جمهوری ایران، مبنی بر افزایش احتمالی سطح غنی‌سازی ایران از یکشنبه آینده، هنوز هم امکان جلوگیری از گسترش تنش‌ها وجود دارد.
“مکانیسم ماشه می‌تواند دیر یا زود کلید زده شود”
این دیپلمات اروپایی در ادامه گفت‌وگوی خود با آسوشیتدپرس یادآور شد که مکانیسم حل و فصل اختلافات می‌تواند “دیر یا زود” کلید زده شود. او تأکید کرد که چنانچه چیزی تغییر نکند، “نمی‌دانم چگونه می‌توان جلوی آن را گرفت.”
حسن روحانی چهارشنبه گذشته به کشورهای باقی‌مانده در برجام که طبعا کشورهای اروپایی مخاطب اصلی او بودند، هشدار داده بود در صورتی که این کشورها به “تعهدات” خود تا ضرب‌الاجل اعلام‌شده از سوی ایران در روز یکشنبه ۱۶ تیرماه عمل نکنند، جمهوری اسلامی نیز دیگر خود را متعهد به حفظ سطح غنی‌سازی اورانیوم در حد ۳.۶۷ درصد نمی‌داند.
رئیس جمهوری ایران تاکید کرده بود که پس از این تاریخ همچنین «رآکتور اراک به شرایط سابق یعنی شرایطی که آنها ادعا می‌کردند خطرناک بوده و می‌تواند پلوتونیوم تولید کند، بازخواهد گشت؛ مگر اینکه در مورد رآکتور اراک آنها به تمامی تعهدات خود عمل کنند.»
جمهوری اسلامی دوشنبه گذشته اعلام کرد که ذخائر اورانیوم ۳.۶۷ درصدی ایران از سقف ۳۰۰ کیلوگرم عبور کرده است.
کشورهای اروپایی باقی‌مانده در برجام یعنی فرانسه، آلمان و بریتانیا از افزایش ذخایر اورانیوم غنی‌شده ایران ابراز نگرانی کرده و نسبت به نقض توافق هسته‌ای توسط این کشور هشدار داده‌اند. روسیه و چین نیز خواستار خویشتنداری ایران شده و از جمهوری خواسته‌اند که در برجام بماند. دونالد ترامپ، رئیس جمهوری آمریکا نیز در واکنش به تهدید روحانی به افزایش میزان غنی‌سازی اورانیوم گفته است: «این تهدیدها می‌توانند چنان دامن خودتان را بگیرد که هیچ‌کس تاکنون چنین چیزی را از سر نگذرانده است.»
در بندهای ۳۶ و ۳۷ توافق هسته‌ای سازوکار حل و فصل مناقشه میان طرفین برجام برای شرایط بروز اختلاف، موسوم به “مکانیسم ماشه” پیش‌بینی شده است. طبق این بندها چنانچه کشورهای اروپایی یا یکی از آنها ایران را متهم به نقض توافق هسته‌ای کرده و موضوع را به کمیسیون مشترک برجام ارجاع دهد، در صورتی که ایران نتواند رضایت شاکی را جلب کند، پرونده به شورای امنیت سازمان ملل ارجاع داده خواهد شد. سپس طی مراحلی عملا راه برای فعال شدن مجدد تمامی قطعنامه‌های پیشین و احیای تحریم‌ها علیه ایران باز خواهد شد.
خبر احتمال استفاده اروپا از “مکانیسم ماشه” در حالی منتشر شده که دو مقام اروپایی چند روز پیش گفته بودند، اروپا در نظر ندارد این مکانیسم را علیه ایران فعال کند. این دو مقام اروپایی سه‌شنبه گذشته ضمن تأکید بر تلاش اروپا برای تنش‌زدایی، به خبرگزاری رویترز گفته بودند که فرانسه، بریتانیا و آلمان در حال خرید زمان برای ترغیب ایران به رعایت تعهدات برجامی هستند.
